Izba

Przepadek „wypranych” pieniędzy mimo uniewinnienia

Art. 6 ust. 2 EKPCz
„Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą”

Art. 7 EKPCz
„1. Nikt nie może być uznany za winnego popełnienia czynu polegającego na działaniu lub zaniechaniu działania, który według prawa wewnętrznego lub międzynarodowego nie stanowił czynu zagrożonego karą w czasie jego popełnienia. Nie będzie również wymierzona kara surowsza od tej, którą można było wymierzyć w czasie, gdy czyn zagrożony karą został popełniony.
2. Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sądzeniu i karaniu osoby winnej działania lub zaniechania, które w czasie popełnienia stanowiły czyn zagrożony karą według ogólnych zasad uznanych przez narody cywilizowane”

Art. 13 EKPCz
„Każdy, czyje prawa i wolności zawarte w niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe”

Art. 1 Protokołu nr 1
„Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego. Powyższe postanowienia nie będą jednak w żaden sposób naruszać prawa państwa do stosowania takich ustaw, jakie uzna za konieczne do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zabezpieczenia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych”

W 2011 r. rozpoczęło się postępowanie karne przeciwko panu Balsamo oraz dwóm jego córkom, Angelinie i Valentinie Balsamo. W toku postępowania ujawniono, że w latach 2004–2008 skarżące (dwie córki pana Balsamo) złożyły na koncie oszczędnościowym należącym do pierwszej skarżącej (do którego druga skarżąca miała upoważnienie) około 2 mln euro w gotówce.

W 2014 r. sąd I instancji uznał oskarżone za winne popełnienia przestępstwa prania pieniędzy, skazał je na kary pozbawienia wolności oraz orzekł przepadek zajętych uprzednio środków pieniężnych. Sąd uznał, że środki te pochodziły z różnych przestępstw, które popełniał ojciec skarżących we Włoszech od 1985 r.; nie miały bowiem one pokrycia w legalnych dochodach oraz nie przedstawiono żadnych dowodów legalnego uzyskania tych środków.

W 2016 r. sąd II instancji uniewinnił oskarżone z powodu braku wykazania umyślności przestępstwa. Nie dowiedziono bowiem, że wiedziały o przestępczym pochodzeniu środków. Sąd jednak uznał, że te pieniądze pochodziły z przestępstw, a zatem w zakresie przepadku utrzymał w mocy wyrok sądu I instancji.

Przed złożeniem skargi do ETPCz (w marcu 2017 r.) skarżące zainicjowały postępowanie w styczniu 2017 r. postępowanie nadzwyczajne przed sądem w San Marino, które zostało zakończone negatywnie dla skarżących w maju 2017 r.

• Do nadużycia prawa do skargi może dochodzić, jeżeli została ona umyślnie oparta na nieprawdziwych informacjach (§ 45).

• Chociaż w zasadzie wszystkie środki krajowe powinny być wyczerpane w dniu wnoszenia skargi do ETPCz, to dopuszczalne jest, jeżeli ostatnie orzeczenie organów krajowych nastąpiło już po wniesieniu skargi, ale jeszcze przed decyzją ETPCz o dopuszczalności (§ 52).

• Nie dochodzi do skazania (art. 5 ust. 1 lit. a EKPCz), jeżeli nie ustalono osobistej odpowiedzialności za popełnienie czynu (art. 7 EKPCz) (§ 58).

• Ocena, czy dochodziło do ukarania na gruncie (art. 7 EKPCz) musi się opierać na sprawdzeniu, czy dany środek jest zastosowany w rezultacie uznania za winnego przestępstwa. Innymi istotnymi czynnikami są w szczególności cel i natura danego środka, charakterystyka w prawie krajowym, surowość oraz procedura implementacji (§ 59).

• Uniewinnienie nie powoduje per se wyjęcia danego środka (zastosowanego mimo uniewinnienia) spod zakresu art. 7 EKPCz (§ 60).

• Przepadek „wypranych” pieniędzy nie stanowi kary, albowiem nie jest zakwalifikowany jako taki ani w prawie krajowym (jest „zobowiązaniem cywilnym wynikającym ze skazania”), ani w świetle doktryny krajowej, jego celem jest prewencja, a nie karanie (§ 61–63).

• Ani surowość danego środka, ani jego stosowanie przez sądy karne per se nie przesądza, że ma on charakter kary w rozumieniu art. 7 EKPCz (§ 63–64).

• Przepadek „wypranych” pieniędzy przy uniewinnieniu będących w posiadaniu skarżących, ale „wypranych” przez inną osobę, nie narusza domniemania niewinności gwarantowanego przez art. 6 ust. 2 EKPCz (§ 73).

• Postępowanie sądowe – niezależnie czy cywilne, czy karne – zmierzające do przepadku stanowi „uregulowanie sposobu korzystania z własności” w myśl art. 1 Protokołu nr 1 i dlatego powinno być proporcjonalne do zamierzonego celu (§ 81).

• Ograniczenie własności jest legalne, jeżeli służy w proporcjonalny sposób interesowi publicznemu. ETPCz przyjmuje jednak, że władze krajowe mogą lepiej ocenić interes publiczny i mają szeroki margines oceny w tym zakresie. ETPCz nie będzie jednak respektował polityki krajowej, która nakłada rażąco nadmierne obciążenia lub jest pozbawiona racjonalnego uzasadnienia (§ 87–88).

• W świetle istotnego interesu (eliminacji brudnych pieniędzy z obiegu zgodnie z wymogami międzynarodowymi), szerokiego marginesu oceny oraz możliwości wykazania przed sądem krajowym legalności pochodzenia środków, w realiach sprawy uniewinnienie połączone z przepadkiem nie narusza zasad proporcjonalności i legalności wynikających z art. 1 Protokołu nr 1 (§ 93–94).

Kodeks Karny San Marino
– Art. 199 bis
(1) Osoba popełnia przestępstwo prania pieniędzy, jeżeli … ukrywa, przekazuje, transferuje lub współdziała w takich ukrywaniu, przekazywaniu lub transferze środków pieniężnych, o których wie, że zostały nabyte w rezultacie przestępstw (z wyłączeniem przestępstw nieumyślnych i wykroczeń) i z zamiarem ukrycia ich pochodzenia.
[(1) A person is guilty of money laundering, where, except in cases of aiding and abetting, he conceals, substitutes, transfers or co-operates with others to so do, money which he knows was obtained as a result of crimes not resulting from negligence or contraventions (misfatto), with the aim of hiding its origins.]
– Art. 147
(2) Niezależnie od skazania, przepadek obejmuje przedmioty podrabiane, używane, posiadane, transferowane, nabywane lub zbywane, jeżeli takie czynności stanowią przestępstwo, nawet jeżeli przedmioty te nie należą do sprawcy przestępstwa.
[(2) Regardless of conviction, confiscation ensues in the case of any fabrication, use, possession, transfer or commerce, of items, where such act constitutes an offence, even if the items do not belong to the perpetrator of the act in issue (agente).]

przepadek; pranie pieniędzy; uniewinnienie; sprawa karna

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-196421