Izba

Odebranie biernego prawa wyborczego osobie z niepełnosprawnością

Art. 14 EKPCz
„Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn”

Art. 3 Protokołu nr 1 do EKPCz
„Wysokie Układające się Strony zobowiązują się organizować w rozsądnych odstępach czasu wolne wybory, oparte na tajnym głosowaniu, w warunkach zapewniających swobodę wyrażania opinii ludności w wyborze ciała ustawodawczego”

Art. 1 Protokołu nr 12 do EKPCz
„1. Korzystanie z każdego prawa przewidzianego w prawie powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne lub inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie lub z jakichkolwiek innych przyczyn.
2. Nikt nie może być dyskryminowany przez jakiekolwiek władze publiczne z któregokolwiek z powodów wymienionych w ustępie 1. ”

Skarżąca złożyła do sądu wniosek o ubezwłasnowolnienie jej, ówcześnie prawie pełnoletniej, niepełnosprawnej córki (M.). Sąd rozpoznający sprawę postanowił odebrać M. prawo wyborcze i ustanowić Skarżącą jej opiekunką. Wydane orzeczenie było poprzedzone powołaniem biegłego i dogłębną analizą możliwości małoletniej do samodzielnego głosowania.

Skarżąca wniosła apelację od wydanego postanowienia, podnosząc, że jej córka nie powinna była zostać pozbawiona prawa do głosowania. Sąd wyższej instancji utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie, stwierdzając, że procedura była przeprowadzona prawidłowo, a zdolności intelektualne córki skarżącej odpowiadały zdolnościom dziecka w wieku od sześciu do ośmiu lat.

• Zaskarżony środek miał na celu zapewnienie, by w sprawach publicznych uczestniczyli wyłącznie obywatele zdolni do oceny konsekwencji swoich decyzji oraz do podejmowania świadomych i rozważnych decyzji, wobec czego miał cel zgodny z prawem. (§ 64)

• Córka Skarżącej nie utraciła prawa do głosowania w wyniku automatycznego nałożenia ograniczenia prawa wyborczego z uwagi na przynależność do grupy osób ubezwłasnowolnionych, ale w następstwie wyraźnej decyzji podjętej w toku postępowania ws. niezdolności do głosowania, które zostało wszczęte na wniosek jej rodziców. (§ 71)

• Pozbawienie córki Skarżącej praw wyborczych wynikało z jej podatności na wpływy i braku zrozumienia znaczenia głosowania, wobec czego pozbawienie jej praw wyborczych nie było nieproporcjonalne do zamierzonego uzasadnionego celu. (§ 73)

• Nadrzędnym obowiązkiem wynikającym z art. 3 Protokołu nr 1 jest „zapewnienie swobodnego wyrażania opinii narodu”. Każde ograniczenie prawa do głosowania musi być zatem analizowane nie tylko z perspektywy zainteresowanej jednostki, ale także z perspektywy społeczeństwa demokratycznego jako całości, ponieważ prawo każdej jednostki jest osadzone w szerszych ramach systemu wyborczego. Taki rezultat można uzyskać jedynie poprzez proces głosowania, który pozwala na swobodne wyrażenie opinii przez lud w wyborze władzy ustawodawczej. (§ 74)

• Do każdego państwa należy określenie, w jaki sposób należy zapewnić „swobodne” wyrażanie opinii narodu, a jednocześnie zapewnić, że wyrażona opinia jest opinią „narodu”. Artykuł 3 Protokołu nr 1 nie narzuca żadnego z tych systemów. (§ 75)

Konstytucja

-art 1

,,Wszyscy obywatele Hiszpanii są równi wobec prawa i nie mogą być w żaden sposób dyskryminowani ze względu na urodzenie, rasę, płeć, religię, poglądy lub jakiekolwiek inne osobiste lub społeczne warunki czy okoliczności.’’

[,,All Spanish citizens are equal before the law and they may not in any way be discriminated against on account of birth, race, sex, religion, opinion or any other personal or social condition or circumstance.”]

-art. 23

,,1. Obywatele mają prawo do udziału w sprawach publicznych, bezpośrednio lub za pośrednictwem przedstawicieli wybranych w wolnych wyborach powszechnych.”

[,,1. Citizens have the right to participate in public affairs, directly or through representatives freely elected in periodic elections by universal suffrage.”]

Ustawa instytucjonalna 5/1985 z dnia 19 czerwca 1985 r. w sprawie powszechnego systemu wyborczego (LOREG)

-Sekcja 3

,,1. Następujące osoby nie mają prawa do głosowania:

…

b) osoby ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym, o ile orzeczenie to wyraźnie stwierdza, że dana osoba jest niezdolna do wykonywania prawa wyborczego.”

[,,1. The following have no right to vote:

…

b) Persons declared incapacitated by a final judicial decision, provided that that decision specifically declares the person in question incapable of exercising suffrage.’’]

Uwagi końcowe sprawozdania Komitetu Praw Człowieka:

,,18. … Komitet odnotowuje ponadto z niepokojem nadmierne ograniczenia nałożone na prawo do głosowania dla osób z niepełnosprawnością psychiczną.

19. Państwo-Strona powinno:

…

(c) Zapewnić, że nie dyskryminuje osób z niepełnosprawnością umysłową, intelektualną lub psychospołeczną poprzez odmawianie im prawa do głosowania z powodów, które są nieproporcjonalne lub nie mają rozsądnego i obiektywnego związku z ich zdolnością do głosowania, biorąc pod uwagę art. 25 Paktu”

[,,18. … The Committee further notes with concern the undue restrictions imposed on the right to vote for people with mental disabilities.

19. The State party should:

…

(c) Ensure that it does not discriminate against persons with mental, intellectual or psychosocial disabilities by denying them the right to vote on grounds that are disproportionate or have no reasonable and objective relation to their ability to vote, taking account of article 25 of the Covenant.”]

Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych (CRPD) z dnia 13 grudnia 2006 r.

-Art. 2

,,Dla celów niniejszej Konwencji: …

‚Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność’ oznacza jakiekolwiek rozróżnienie, wykluczenie lub ograniczenie ze względu na niepełnosprawność, którego celem lub skutkiem jest naruszenie lub zniweczenie uznania, korzystania lub wykonywania, na zasadzie równości z innymi, wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności w dziedzinie politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej, obywatelskiej lub jakiejkolwiek innej. Obejmuje ono wszelkie formy dyskryminacji, w tym odmowę racjonalnego usprawnienia.

„Racjonalne usprawnienia” oznaczają niezbędne i odpowiednie modyfikacje i dostosowania, nienakładające nieproporcjonalnego lub nadmiernego obciążenia, jeżeli jest to potrzebne w konkretnym przypadku, w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym możliwości korzystania lub wykonywania, na zasadzie równości z innymi osobami, wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności.’’

[,,For the purposes of the present Convention: …

‘Discrimination on the basis of disability’ means any distinction, exclusion or restriction on the basis of disability which has the purpose or effect of impairing or nullifying the recognition, enjoyment or exercise, on an equal basis with others, of all human rights and fundamental freedoms in the political, economic, social, cultural, civil or any other field. It includes all forms of discrimination, including denial of reasonable accommodation.

‘Reasonable accommodation’ means necessary and appropriate modification and adjustments not imposing a disproportionate or undue burden, where needed in a particular case, to ensure to persons with disabilities the enjoyment or exercise on an equal basis with others of all human rights and fundamental freedoms”]

-Art. 12

,,1) Państwa Strony potwierdzają, że osoby niepełnosprawne mają prawo do uznania ich wszędzie za osoby wobec prawa.

2. Państwa Strony uznają, że osoby niepełnosprawne posiadają zdolność prawną na równych zasadach z innymi osobami we wszystkich aspektach życia.

3. Państwa Strony podejmują odpowiednie środki w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do wsparcia, którego mogą potrzebować przy korzystaniu ze zdolności prawnej.

4. Państwa Strony zapewniają, aby wszystkie środki związane z wykonywaniem zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych przewidywały odpowiednie i skuteczne zabezpieczenia w celu zapobiegania nadużyciom zgodnie z międzynarodowym prawem dotyczącym praw człowieka. Takie zabezpieczenia gwarantują, że środki związane z wykonywaniem zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych respektują prawa, wolę i preferencje danej osoby, są wolne od konfliktu interesów i bezprawnych nacisków, są proporcjonalne i dostosowane do sytuacji danej osoby, mają zastosowanie przez możliwie najkrótszy czas i podlegają regularnemu przeglądowi przez właściwy, niezależny i bezstronny organ lub organ sądowy. Zabezpieczenia są proporcjonalne do stopnia, w jakim środki te wpływają na prawa i interesy danej osoby.’’

[,,1. States Parties reaffirm that persons with disabilities have the right to recognition everywhere as persons before the law.

2. States Parties shall recognize that persons with disabilities enjoy legal capacity on an equal basis with others in all aspects of life.

3. States Parties shall take appropriate measures to provide access by persons with disabilities to the support they may require in exercising their legal capacity.

4. States Parties shall ensure that all measures that relate to the exercise of legal capacity provide for appropriate and effective safeguards to prevent abuse in accordance with international human rights law. Such safeguards shall ensure that measures relating to the exercise of legal capacity respect the rights, will and preferences of the person, are free of conflict of interest and undue influence, are proportional and tailored to the person’s circumstances, apply for the shortest time possible and are subject to regular review by a competent, independent and impartial authority or judicial body. The safeguards shall be proportional to the degree to which such measures affect the person’s rights and interests.”]

-Art. 29

,,Państwa Strony gwarantują osobom niepełnosprawnym prawa polityczne i możliwość korzystania z nich na równych zasadach z innymi osobami oraz zobowiązują się:

a. Zapewnienia osobom niepełnosprawnym możliwości skutecznego i pełnego uczestnictwa w życiu politycznym i publicznym, na równych zasadach z innymi osobami, bezpośrednio lub za pośrednictwem swobodnie wybranych przedstawicieli, w tym prawa i możliwości głosowania i bycia wybieranym, między innymi przez:

i. Zapewnienie, że procedury głosowania, urządzenia i materiały są odpowiednie, dostępne i łatwe do zrozumienia i wykorzystania;

ii. Ochronę prawa osób niepełnosprawnych do tajnego głosowania w wyborach i referendach publicznych bez zastraszania, a także do kandydowania w wyborach, skutecznego sprawowania urzędu i pełnienia wszystkich funkcji publicznych na wszystkich szczeblach władzy, ułatwiając w razie potrzeby korzystanie ze wspomagających i nowych technologii;

iii. Zagwarantowanie swobodnego wyrażania woli przez osoby niepełnosprawne jako wyborców i w tym celu, w razie potrzeby, na ich wniosek, umożliwienie pomocy w głosowaniu przez wybraną przez nie osobę.”

[,,States Parties shall guarantee to persons with disabilities political rights and the opportunity to enjoy them on an equal basis with others, and shall undertake:

a. To ensure that persons with disabilities can effectively and fully participate in political and public life on an equal basis with others, directly or through freely chosen representatives, including the right and opportunity for persons with disabilities to vote and be elected, inter alia, by:

i. Ensuring that voting procedures, facilities and materials are appropriate, accessible and easy to understand and use;

ii. Protecting the right of persons with disabilities to vote by secret ballot in elections and public referendums without intimidation, and to stand for elections, to effectively hold office and perform all public functions at all levels of government, facilitating the use of assistive and new technologies where appropriate;

iii. Guaranteeing the free expression of the will of persons with disabilities as electors and to this end, where necessary, at their request, allowing assistance in voting by a person of their own choice.”]

Bierne prawo wyborcze; ubezwłasnowolnienie; dyskryminacja; niepełnosprawność; art. 14 EKPCz

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-210089