Izba

Wniosek o wyłączenie sędziego od udziału w sprawie jako gwarancja prawa do rzetelnego procesu

Art. 6 ust. 1 EKPCz

„1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości”

15.06.2006 Skarżący reprezentował X w postępowaniu cywilnym przeciwko Y przed jednoosobowym składem sędziowskim. Zdaniem Skarżącego podczas przesłuchania X sędzia B. zachowywał się „w zastraszający sposób” (in an intimidating manner). Wedle Skarżącego sędzia miał zagrozić prawnikowi „wyrzuceniem z sądu, czy nawet więzieniem” (threatened to have the applicant thrown out of court or even jailed).

Powyższa sytuacja nie została jednak odnotowana w protokole, który stwierdza, że: „podczas przesłuchania jego klienta Skarżący był kilkukrotnie upominany za zachowanie nie licujące z powagą sytuacji i nie stosował się do uwag przewodniczącego składu sędziowskiego” (Repeatedly during the examination of the claimant, his representative [the applicant] was cautioned for inappropriate behaviour at the hearing, manifested as disturbing order in the court by using unacceptable words and failing to heed warnings by the President of the Court).

W związku z nieprawidłowym, zdaniem Skarżącego, prowadzeniem protokołu z przesłuchania świadka, Skarżący wniósł o wyłączenie sędziego. Wniosek został odrzucony przez sąd apelacyjny.

Ponadto, Skarżący został ukarany grzywną 200 lei mołdawskich, pomimo tego, że kopia decyzji nie została do niego doręczona. Uniemożliwiło to odwołanie się od decyzji.

• Państwo nie może powoływać się na „brak wyczerpania krajowej drogi odwoławczej” (failed to exhaust available domestic remedies), jeżeli nie zapewniło Skarżącemu warunków umożliwiających realne dochodzenie swoich spraw przed sądami wyższych instancji. (§ 25)

• Rolą sądu jest zapewnienie zaufania do prawa. Realizuje się to chociażby poprzez gwarancje bezstronności i niezawisłości. (§ 35)

• W orzecznictwie Trybunału wskazać można na dwie płaszczyzny kontroli bezstronności sędziego:
  Subiektywna- wewnętrzne przekonanie sędziego o tym, że nie ma interesu w stronniczym rozstrzygnięciu sprawy.
  Obiektywna- gwarancje procesowe uniemożliwiające istnienie jakiejkolwiek uzasadnionej wątpliwości co do bezstronności sędziego. (§ 36 i cytowane w nim sprawy)

• Sytuacja, w której sędzia zachowuje się niegodnie względem uczestników postępowania i jednocześnie ma prawo pouczania i stosowania grzywny w razie jakiegokolwiek protestu stron stanowi wyraźne naruszenie obiektywnego wymiaru kontroli bezstronności. Prowadzi to do pomieszania ról oskarżyciela i sędziego. (§ 43-45)

Kodeks Postępowania Cywilnego Republiki Mołdawii
– Art. 50
„Sędzia może zostać wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli: …
(g)… istnieją inne podstawy wywołujące uzasadnioną wątpliwość co do jego niezawisłości i bezstronności”
[The judge in charge of the case shall be recused if:
(g)… there are other circumstances which give rise to doubts as to his or her objectivity and impartiality]
– Art. 274
„Protokół z przesłuchania zawiera:…
(f) decyzje przewodniczącego składu, które zapadły podczas przesłuchania…
(g) deklaracje, prośby i wyjaśnienia świadków oraz ich przedstawicieli…
(m) wyjaśnienia sądu dotyczące praw uczestników postępowania do przeczytania i komentowania protokołu”
[The minutes of the court hearing shall include:
(f)  decisions by the president of the hearing and any decisions of the court delivered without retiring to the deliberations room;
(g)  declarations, requests and explanations of the participants in the hearing and of their representatives…
(m)  the court’s explanation to the participants in the hearing of their right to read the contents of the minutes of the court hearing and to comment on the minutes]

bezstronność sędziego; niezależność; niezawisłość sędziowska; wyłączenie sędziego; art 6. EKPCz; Deli v. Mołdawia

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-196887