Izba

Upośledzenie a przebywanie w areszcie o zaostrzonym rygorze przy braku opiekuna

Art. 3 EKPCz
„Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.”

Wnioskodawca cierpi na epilepsję, ponadto wiele razy stwierdzano u niego upośledzenie, przy czym po raz pierwszy w 2006 roku, odnotowując że jego zdolność do pracy była obniżona do 35%. W 2014 roku niepełnosprawność Skarżącego została oceniona jako głęboka, jednak dopiero dwa lata później zalecono mu zapewnienie osobistego asystenta opieki.

W 2012 roku Skarżący, recydywista, został aresztowany, a w 2014 roku został skazany za gwałt na osiem lat pozbawienia wolności, był przetrzymywany w kilku aresztach śledczych.

Skarżący zarzucił, że w okresie od grudnia 2016 do czerwca 2019 był przetrzymywany w reżimie więziennym o maksymalnym poziomie bezpieczeństwa pomimo stanu jego zdrowia psychicznego, a także, że zapewniona mu opieka medyczna była nieodpowiednia, między innymi dlatego, że nie przydzielono mu asystenta osobistej opieki na bieżąco do czasu zwolnienia.

Od października 2016 r. do sierpnia 2018 r. Skarżący przebywał w reżimie więziennym o zaostrzonym rygorze. Nie złożył on jednak do właściwego sądu żadnych wniosków o przerwanie lub zawieszenie wykonania kary ze względu na stan zdrowia.

Niemniej jednak przed 2016 r. złożył dwa wnioski o przerwanie wykonania kary ze względów zdrowotnych, argumentując zasadniczo, że jego choroba psychiczna byłaby lepiej pielęgnowana w zwykłym szpitalu, a nie w więzieniu. Pierwszy taki wniosek, z 2014 roku, został wycofany kilka miesięcy później, a drugi, z tego samego roku, został oddalony, czego Mężczyzna nie zaskarżył.

Pod koniec 2016 roku Skarżący wniósł środek zaskarżenia na umieszczenie go w reżimie więziennym o maksymalnym rygorze – zażalenie Skarżącego zostało jednak oddalone, czego już nie zaskarżył. W 2017 r. Mężczyzna złożył wniosek prosząc o przeniesienie do wiezienia o mniejszym rygorze. Wniosek został jednak odrzucony; sędzia zauważył, że w trakcie pobytu w areszcie skarżący był karany pięćdziesiąt osiem razy za różne wykroczenia, co implikowało, że nie spełniał warunków do umieszczenia go w łagodniejszym reżimie więziennym.

Skarżący złożył wniosek o zwolnienie warunkowe, jednak został on , podobnie jak ponowny wniosek.

W dniu 28 marca 2016 r. komisja lekarska wydała orzeczenie poświadczające zaliczenie Skarżącego do osób trwale, poważnie upośledzonych umysłowo ze względu na stan zdrowia (I stopień niepełnosprawności). Komisja lekarska przyznała Skarżącemu prawo do osobistego asystenta opieki. W raporcie z badania odnotowano, że Skarżący był zależny od innych w zakresie komunikacji. Był również zależny od innych w zakresie stosowania się do zaleceń lekarskich, które otrzymał. W raporcie odnotowano, że był w stanie wykonywać tylko proste polecenia.

Na wyżej wymienionym raporcie oparły się władze, które wydały podobne do poprzedniego orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność Skarżącego i jego potrzebę stałej pomocy.

W grudniu 2018 roku wydano raport psychologiczny po dokonaniu oceny stanu zdrowia psychicznego Skarżącego. W raporcie wspomniano między innymi o istnieniu u niego upośledzenia poznawczego w stopniu średnim do ciężkiego, a także objawów schizofrenii paranoidalnej i upośledzenia umysłowego, zachowań dewiacyjnych i lęku; a ponadto deficytów motorycznych i sensorycznych, jak również braku orientacji przestrzennej.

W raporcie odnotowano również niezdolność skarżącego do utrzymania higieny osobistej, trudności w adaptacji i integracji w grupie, dużą irytację, niewystarczającą samokontrolę i dużą skłonność do impulsywności, w szczególności w stosunku do samego siebie. Komisja odnotowała również wielokrotne próby samobójcze i stwierdziła, że istnieje stałe ryzyko popełnienia samobójstwa.

Skarżący twierdził, że opieka, którą otrzymał w trakcie pobytu w areszcie, była niewystarczająca i nie uwzględniała jego szczególnej sytuacji jako więźnia niepełnosprawnego umysłowo. W konsekwencji, jego zdrowie psychiczne uległo widocznemu pogorszeniu i stał się całkowicie zależny od pomocy innych osób, zwłaszcza, że jego napady padaczkowe występowały zarówno w dzień jak i w nocy.

Podczas pobytu w szpitalu więziennym w Mioveni doszło do dwóch incydentów, m.in. skarżący zranił się, wkładając gwóźdź w czoło.

Drugi incydent miał miejsce w marcu 2018 r., kiedy skarżący zadał sobie powierzchowne rany na ramieniu.

W marcu 2018 r. Skarżący przebywał w Szpitalu Więziennym w Bukareszcie, gdzie podawano mu leki na ranę i na stan psychiczny.

W maju 2019 r. został przyjęty do Szpitala Więziennego w Târgu Ocna, cierpiąc na ostry ból brzucha. Został odpowiednio zbadany, wykonano mu rentgen płuc i badania krwi. Otrzymywał leki, w tym na swoje problemy psychiczne.

Oprócz wyżej wymienionych pobytów w szpitalu, Skarżący był przewożony do szpitala z przerwami, m.in. po połknięciu żyletki.

• Mając na uwadze ogólny stan zdrowia Skarżącego oraz biorąc pod uwagę trudną sytuację, w jakiej się znalazł z powodu trwałej niepełnosprawności, co zostało potwierdzone zaświadczeniami lekarskimi, powinien był on być uprawniony, zgodnie z prawem krajowym, do pomocy osobistego opiekuna, bez konieczności składania specjalnego wniosku. (§ 78)

• W kilku okresach, w tym w czasie, gdy był przewożony między zakładami karnymi lub szpitalami więziennymi i pomimo kilku wniosków złożonych przez niego w tym zakresie, Skarżący był pozostawiony bez pomocy. To samo w sobie prowadzi do silnego domniemania naruszenia Artykułu 3 Konwencji. (§ 79)

• W okolicznościach, w których personel więzienny czuł się zwolniony z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i opieki bardziej wrażliwym osadzonym, których współwięźniowie z celi zostali obarczeni odpowiedzialnością za zapewnienie im codziennej pomocy lub, w razie potrzeby, pierwszej pomocy , Trybunał stwierdził naruszenie art. 3 Konwencji już na tej podstawie, że taka pomoc nie stanowiła części jakiejkolwiek zorganizowanej pomocy ze strony Państwa w celu zapewnienia skarżącemu przetrzymywania w warunkach zgodnych z poszanowaniem godności ludzkiej. Pomoc ta nie mogła być zatem uznana za odpowiednią lub wystarczającą ze względu na niepełnosprawność fizyczną Skarżącego. (§ 81)

Ustawa nr 254/2013 o skazywaniu i wykonywaniu wyroków oraz środkach zabezpieczających weszła w życie 1 lutego 2014 r., uchylając ustawę nr 275/2006. Przepisy wykonawcze do niej zostały opublikowane w dniu 11 kwietnia 2016 r. Ustawa nr 254/2013 stanowi, że osoby pozbawione wolności mogą złożyć skargę do sędziego po wydaniu wyroku, jeśli uznają, że warunki ich zatrzymania nie są zgodne z krajowymi przepisami dotyczącymi zakwaterowania osób zatrzymanych. Przedmiotowe zasady zostały określone w Zarządzeniu nr 433/2010 Ministerstwa Sprawiedliwości, obowiązującym od dnia 15 lutego 2010 r., i dotyczą obowiązkowych standardów osadzenia w zakładach karnych. Sędzia może nakazać kierownictwu zakładu karnego usunięcie problemów, na które złożono skargę. Decyzje sędziego mogą być zaskarżone do sądu rejonowego, w którego jurysdykcji znajduje się dana placówka penitencjarna i są one wiążące dla danej placówki.

Skazani na karę dożywotniego pozbawienia wolności mogą zostać warunkowo zwolnieni, jeśli odbyli co najmniej 20 lat kary, wykazali się dobrym sprawowaniem i wypełnili wszystkie obowiązki cywilne nałożone w wyroku skazującym. Więźniowie skazani na karę pozbawienia wolności na czas określony mogą zostać warunkowo zwolnieni, jeżeli odbyli już dwie trzecie kary do dziesięciu lat lub trzy czwarte kary powyżej dziesięciu lat i poniżej dwudziestu lat, jeżeli odbywają karę w systemie otwartym lub półotwartym, jeżeli wypełnili wszystkie obowiązki cywilne nałożone w wyroku skazującym i jeżeli sąd opowiada się za ich reintegracją społeczną.

Art. 3 EKPCz; choroba psychiczna; szpital więzienny; upośledzenie; recydywa; opiekun

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-210083