Izba

Wykorzystanie symboli religijnych i historycznych a ocena etyczności reklamy

Art. 10 EKPCz

„1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.

2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.”

Skarżąca to właścicielka firmy produkującej prezerwatywy, których opakowania w przedmiotowym czasie przedstawiały popularne postacie historyczne, religijne i polityczne, a także nawiązywały do wydarzeń politycznych oraz uprzedzeń obecnych w społeczeństwie. Celem przyświecającym marce było podejmowanie tematów tabu i przełamywanie stereotypów.

W 2018 r. organy państwowe wszczęły przeciwko Skarżącej postępowanie, co ich zdaniem było uzasadnione z uwagi na rzekomą obrazę uczuć religijnych i narodowej godności, dokonaną poprzez umieszczenie na opakowaniach prezerwatyw kontrowersyjnej grafiki. Zdaniem Skarżącej, organy nie przedstawiły odpowiedniego uzasadnienia swojej decyzji oraz nie wykazały, że istniały wystarczające powody, aby ingerować w jej prawo do wolności wypowiedzi, które miało zastosowanie nawet w przypadku wypowiedzi postrzeganych przez społeczeństwo jako szokujące lub niepokojące.

Sąd rozpoznający sprawę Skarżącej uznał sporne opakowania za nieetyczne, z uwagi na, w jego ocenie, naruszenie powszechnie przyjętych norm społecznych, poprzez wykorzystanie symboli religijnych, a także dorobku kulturowego i narodowego. Skład orzekający nakazał Skarżącej zaprzestanie używania i rozpowszechniania spornych wzorów na produktach i w mediach społecznościowych oraz, w odniesieniu do produktów już rozprowadzonych, wycofanie produktów z rynku.

Skarżąca wniosła apelację od wydanego wyroku, który jej zdaniem stanowił formę nieuzasadnionej cenzury, mającej na celu narzucenie światopoglądu jednej części społeczeństwa, a nie stanie na straży uniwersalnych wartości. Sąd wyższej instancji utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie, uznając, że ,,wypowiedź” Skarżącej miała jedynie charakter komercyjny i nie stanowiła formy debaty publicznej, a ponadto stwierdził, że „Skarżąca nie mogła przedstawić żadnych dowodów, które dowodziłyby, że produkowała prezerwatywy nie w celach komercyjnych, lecz w celu podniesienia świadomości w kwestiach ważnych dla społeczeństwa” „(…) nie ulega wątpliwości, że na poziomie krajowym w Gruzji postacie i symbole religijne, które są przedstawione na przedmiotach o charakterze seksualnym – prezerwatywach – są postrzegane jako działanie wymierzone w moralność publiczną.”

• Wykorzystanie przez Skarżącą wzorów będących przedmiotem niniejszego postępowania miało na celu nie tylko uatrakcyjnienie produktu, ale także zainicjowanie i/lub przyczynienie się do publicznej debaty dotyczącej stereotypów obecnych w lokalnej społeczności, a także seksu i seksualności. Ponadto, niektóre obrazy wykorzystywane przez Skarżącą stanowiły jej komentarz do m.in. różnych wydarzeń politycznych. Argument Rządu, że ocena „wypowiedzi” Skarżącej musi być dokonywana wyłącznie w kontekście komercyjnym, dając władzom szeroki margines oceny na poziomie krajowym, powinien być traktowany z pewną ostrożnością. W okolicznościach, w których przynajmniej częściowo chodzi o przekaz dotyczący kwestii interesu publicznego, margines oceny przyznany sądom krajowym jest siłą rzeczy węższy w porównaniu z sytuacjami dotyczącymi wyłącznie wypowiedzi komercyjnych. (§ 55)

Konstytucja

-Art. 24

,,1. Każdy człowiek ma prawo do swobodnego otrzymywania i przekazywania informacji, wyrażania i przekazywania swoich opinii ustnie, pisemnie lub za pomocą innych środków.

…

4.[Korzystanie z] praw wymienionych w ustępach pierwszym i drugim niniejszego artykułu może być ograniczone przez ustawę w zakresie, w jakim jest to konieczne w społeczeństwie demokratycznym dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego, dla zapobiegania przestępczości, dla ochrony praw i godności innych osób, dla zapobiegania ujawnianiu informacji uznanych za poufne lub dla zapewnienia niezawisłości i bezstronności władzy sądowniczej …”.’’

[,,1. Every person has the right to freely receive and impart information, express and impart his or her opinion orally, in writing, or by other means.

…

4. [The exercise of the] rights listed in the first and second paragraphs of this Article may be limited by law, in so far as is necessary in a democratic society to ensure national security, territorial integrity or public safety, for the prevention of crime, for the protection of the rights and dignity of others, for prevention of the disclosure of information recognised as confidential, or for ensuring the independence and impartiality of the judiciary …”]

Ustawa o reklamie

-rozdział 3

1. Reklama – informacja dotycząca towarów, usług i utworów (zwanych dalej „towarami”), osób fizycznych i prawnych, [oraz] idei i inicjatyw rozpowszechniana za pomocą dowolnych środków i w dowolnej formie, która jest przeznaczona dla nieograniczonej grupy osób i ma na celu kształtowanie i podtrzymywanie zainteresowania wobec osób fizycznych i prawnych, towarów, idei i inicjatyw, a także ułatwianie sprzedaży towarów oraz propagowanie idei i inicjatyw.

2. Niewłaściwa reklama – nieuczciwa, niegodna zaufania, nieetyczna, wprowadzająca w błąd lub każdy inny [rodzaj] reklamy, która narusza wymagania dotyczące treści, czasu, umieszczenia i rozpowszechniania, przewidziane w prawie gruzińskim.

…

5. Nieetyczna reklama – reklama, która narusza powszechnie przyjęte normy ludzkie i etyczne poprzez używanie obraźliwych słów i porównań w odniesieniu do narodowości, rasy, zawodu, pochodzenia społecznego, wieku, płci, języka, religii, przekonań politycznych i filozoficznych osób fizycznych[; ] wkracza na obiekty sztuki [wpisane na listę] narodowego i światowego dziedzictwa kulturowego [lub] pomniki historyczne i architektoniczne[; lub] znieważa (symbole państwowe (flagę, herb, hymn), walutę narodową Gruzji lub każdego innego państwa, symbole religijne, osoby fizyczne i prawne, ich działalność, zawód lub produkty …”

[,,1. Advertisement – information regarding goods, services and works (hereinafter ‘goods’), natural and legal persons, [and] ideas and initiatives disseminated by any means and form which is intended for an unlimited group of persons, and aims at forming and maintaining interest towards natural and legal persons, goods, ideas and initiatives, and at facilitating the sale of goods and the advancement of ideas and initiatives.

2. Improper advertising – dishonest, untrustworthy, unethical, misleading or any other [type of] advertising which violates the requirements for content, timing, placement and dissemination, as provided for in Georgian law.

…

5. Unethical advertising – advertising which violates universally accepted human and ethical (norms by using insulting words and comparisons in relation to nationality, race, profession, social origin, age, gender, language, religion, political and philosophical beliefs of natural persons[;] encroaches on objects ofart [included in the list of] national and world cultural heritage [or] historical and architectural monuments[; or] insults State symbols (flag, coat of arms, anthem), the national currency of Georgia or of any other State, religious symbols, natural and legal persons, their activities, profession or products ..”]

wolność słowa; art. 10 EKPCz; reklama; obraza uczuć religijnych; debata publiczna

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-211123