Izba

Przewidywalność przerwania biegu przedawnienia wykonania kary

Art. 5 ust. 1 lit. a EKPCz

„Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Nikt nie może być pozbawiony wolności, z wyjątkiem następujących przypadków i w trybie ustalonym przez prawo:

… zgodnego z prawem pozbawienia wolności w wyniku skazania przez właściwy sąd …”. 

Art. 7 EKPCz

„1. Nikt nie może być uznany za winnego popełnienia czynu polegającego na działaniu lub zaniechaniu działania, który według prawa wewnętrznego lub międzynarodowego nie stanowił czynu zagrożonego karą w czasie jego popełnienia. Nie będzie również wymierzona kara surowsza od tej, którą można było wymierzyć w czasie, gdy czyn zagrożony karą został popełniony.

2. Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sądzeniu i karaniu osoby winnej działania lub zaniechania, które w czasie popełnienia stanowiły czyn zagrożony karą według ogólnych zasad uznanych przez narody cywilizowane”.

Wyrokiem z dnia 15 lipca 2014 r. Skarżący został skazany za przestępstwo na karę 3 lat pozbawienia wolności oraz grzywnę; nałożono na niego także kilka środków karnych. 8 stycznia 2014 r. stwierdzono prawomocność wyroku skazującego. 17 stycznia 2014 r. Skarżący złożył wniosek o ułaskawienie oraz o odroczenie wykonania kary w trakcie postępowania ułaskawieniowego. 28 stycznia 2014 r. sąd odroczył wykonanie kary. Zgodnie z hiszpańskim prawem, jeżeli Rada Ministrów nie rozpatrzyła wniosku o ułaskawienie w ciągu roku, przyjmuje się, że wyraziła opinię negatywną. Do takiej sytuacji doszło w realiach sprawy, a w konsekwencji 19 maja 2017 r. sąd zarządził wykonanie kary. Po zażaleniu Skarżącego, sąd odwoławczy nakazał skontaktowanie się z Ministrem Sprawiedliwości w celu uzyskania wyjaśnień, czy wniosek o ułaskawienie został załatwiony negatywnie, czy czeka na rozpatrzenie. Minister Sprawiedliwości odpowiedział, że wniosek czeka na rozpatrzenie, w wyniku czego 14 września 2017 r. wykonanie kary ponownie odroczono. 4 kwietnia 2019 r. zarządzono wykonanie kary. Skarżący złożył zażalenie, podnosząc, że upłynął termin przedawnienia wykonania kary. Zażalenie oddalono, stwierdzając, że bieg terminu przedawnienia wykonania kary został przerwany przez odroczenie wykonania kary. 3 czerwca 2019 r. Skarżącego osadzono w zakładzie karnym.

• Znaczenie art. 7 EKPCz, którego poszanowanie stanowi istotny element rządów prawa, wymaga zapewnienia efektywnej ochrony przeciwko arbitralnemu ściganiu, skazaniu i karaniu. (§ 45) Art. 7 zapewnia gwarancje przeciwko stosowaniu analogii w prawie karnym, a także karaniu za czyny, które w momencie ich popełnienia nie były zabronione. (§ 47) Pojęcie „kary” na gruncie art. 7 EKPCz ma charakter autonomiczny. (§ 48) Z drugiej strony należy odróżnić „karę” od „wykonania kary”. Z tego względu zmiany w sposobie wykonywania kary zasadniczo nie wchodzą w zakres art. 7 EKPCz. Trybunał musi zbadać naturę danego środka, aby ocenić, czy dochodzi do ukarania, czy też do zmiany sposobu wykonywania kary wcześniej nałożonej. (§ 49–50) W realiach sprawy nie ulega wątpliwości, że gdyby nie nowelizacja z 2015 r., to kara byłaby wykonywana już po upływie 5-letniego terminu przedawnienia wykonania kary. (§ 51) W przeszłości Trybunał uznał, że wydłużenie terminów przedawnienia karalności przestępstw jest dopuszczalne (o ile termin ten już nie upłynął); to samo odnosić się musi do terminów przedawnienia wykonania kary. (§ 55) W konsekwencji skarga w tym zakresie musi zostać odrzucona jako niezgodna z jurysdykcją Trybunału ratione materiae. (§ 57) 

• Rozróżnienie między „karą” a „wykonaniem kary” – istotne na gruncie art. 7 EKPCz – nie przekłada się automatycznie na analizę legalności pozbawienia wolności na podstawie art. 5 ust. 1 lit. a EKPCz. (§ 65) Na gruncie art. 5 ust. 1 lit. a EKPCz musi istnieć związek przyczynowy między wyrokiem skazującym, a pozbawieniem wolności. (§ 67) Wymóg legalności pozbawienia wolności oznacza m.in. że przepisy krajowe muszą być dostępne, precyzyjne i przewidywalne w stosowaniu, muszą istnieć odpowiednie gwarancje proceduralne oraz że pozbawienie wolności odbyło się w poszanowaniu krajowych przepisów procesowych. (§ 66, 69) W realiach sprawy Skarżący przerwanie biegu przedawnienia zostało oparte o wystarczająco przewidywalny przepis, który został zastosowany w niearbitralny sposób. (§ 73–75) W konsekwencji więc pozbawienie wolności miało charakter legalny, przez co nie doszło do naruszenia art. 5 EKPCz. (§ 79–80)

Termin przedawnienia wykonania kary w przypadku wyroku skazującego Skarżącego wynosił 5 lat. [§ 28] Art. 134 ust. 1 hiszpańskiego kodeksu karnego stanowi, że bieg terminu przedawnienia wykonania kary zaczyna się w dniu wydania prawomocnego wyroku. [§ 29] Nowelizacja, która weszła w życie w lipcu 2015 r., dodała ustęp 2 do art. 134. Przepis ten stanowi m.in., że bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany, gdy wykonanie wyroku jest zawieszone. [§ 30]

termin przedawnienia; przedawnienie wykonania kary; nullum crimen sine lege; nulla poena sine lege; przewidywalność prawa karnego

https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-217437