Izba

Poddanie Skarżącej – obywatelki Armenii – nielegalnym tajnym środkom nadzoru w celu uzyskania dowodów, które miały być wykorzystane w postępowaniu sądowym przeciwko niej

Art. 6 ust. 1 EKPCz
„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości”

Art. 8 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.

2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób”

Karine Hambardzumyan (“Skarżąca”) w chwili złożenia wniosku odbywała wyrok w zakładzie karnym w Abovyan.

Skarżąca pracowała jako zastępca wydziału ds. kobiet w placówce poprawczej.

2 lutego 2010r. inny więzień tej samej jednostki, A.S., zgłosił szefowi Departamentu Przeciwko Przestępczości Zorganizowanej Policji Ormiańskiej, że Skarżąca zażądała łapówki w zamian za przeniesienie do więzienia typu otwartego. Tego samego dnia szef wspomnianego Departamentu złożył wniosek do sądu o upoważnienie do zastosowania środków operacyjno-wywiadowczych (audio i wideo) przez okres jednego miesiąca w celu ujawnienia wyżej wspomnianego przestępstwa. Wniosek został uwzględniony. Sąd uznał, że jest uzasadniony i w związku z tym powinien zostać przyjęty.

Policja rozpoczęła tajną operację – A.S. skontaktowała się ze Skarżąca telefonicznie. Podczas rozmowy Skarżąca spytała A.S., czy będzie w stanie ostatecznie zapłacić wspomnianą łapówkę. Rozmowa została przejęta przez policję, która poinstruowała A.S., jak ma zachowywać się na spotkaniu ze Skarżącą – miała nagrywać rozmowę. Ponadto funkcjonariusze przekazali A.S. banknoty, które miały zostać przekazane podczas operacji i oznaczyli je specjalną substancją chemiczną. Podczas spotkania pieniądze zostały przekazane, a rozmowa nagrana. Następnie Skarżąca została aresztowana. Cały incydent został zarejestrowany za pomocą kamer wideo.

7 lutego 2010r. Skarżąca została aresztowana i oskarżona na podstawie artykułu 311 kodeksu karnego (przyjmowanie łapówek obejmujących szczególnie duże kwoty pieniędzy). Skarżąca nie przyznała się do winy i oświadczyła, że A.S. była jej winna pieniądze, które faktycznie zwracała podczas operacji.

Nagrania zostały przekazane organowi dochodzeniowemu, następnie sporządzono ekspertyzę.

W dniu 11 maja 2010 r. zostały wniesione nowe zarzuty przeciwko Skarżącej na podstawie art. 178 § 3 ust. 1, art. 311 §§ 3 (3 i 4) i art. 4 ust. 2 oraz art. 34 313 § 2 (2) kodeksu karnego.

Skarżąca złożyła wniosek o wyłączenie dowodów w postaci nagrań dźwiękowych, uzyskanych w wyniku tajnej operacji, jednak ostatecznie została uznana za winną i skazana na dziewięć lat. Skarżąca wniosła odwołanie (stwierdziła, że rozmowy telefoniczne zostały przechwycone przez policję z naruszeniem jej praw i wolności zagwarantowanych w Konstytucji i Kodeksie postępowania karnego) jednak apelacja została oddalona (“przedstawione argumenty nie mają wpływu na wiarygodność informacji zawartych w wyżej wymienionych nagraniach oraz na podjęcie właściwej decyzji w tej sprawie”).

Skarżąca ponownie się odwołała, jednak skarga kasacyjna została uznana za niedopuszczalną.

• Sądy rozpoznające zarzut karny przeciwko Skarżącej nie były w stanie zapewnić skutecznego środka odwoławczego w zakresie, w jakim dotyczyły one jej skarg na podstawie art. 8 konwencji. Chociaż sądy te były uprawnione do badania kwestii związanych z dopuszczalnością materiału dowodowego, nie były otwarte na rozpatrzenie istoty skargi , zgodnie z którą ingerencja w prawo skarżącej do poszanowania jej życia prywatnego i korespondencji nie była „zgodna z prawem” czy „niezbędna w społeczeństwie demokratycznym”. Trybunał doszedł zatem do wniosku, że podniesienie kwestii niejawnego nadzoru przed sądami badającymi zasadność sprawy karnej przeciwko skarżącej, w świetle stanu prawa krajowego i praktyki krajowej, nie może być uznane za skuteczny środek odwoławczy w odniesieniu do jej skarg na podstawie art. 8.

• Wniesienie odwołania od nakazu sądowego z dnia 3 lutego 2010 r. w ramach odrębnej procedury po zakończeniu dochodzenia nie było dostępnym i wystarczającym środkiem odwoławczym, który można by wyczerpać. W związku z tym ETPCz odrzucił sprzeciw rządu co do niewyczerpania krajowych środków odwoławczych.

• Nie było nierozsądne, aby Skarżąca wniosła skargi do sądów krajowych w celu umożliwienia im uporządkowania spraw w ramach krajowego systemu prawnego, respektując w ten sposób zasadę, zgodnie z którą mechanizm ochrony ustanowiony w konwencji ma charakter pomocniczy w stosunku do krajowych systemów ochrony praw człowieka. Z tego powodu ETPCz odrzucił sprzeciw rządu dotyczący nie dotrzymania terminu sześciu miesięcy na wniesienie skargi.

Konstytucja Armenii
-Art.22
„Zakaz stosowania dowodów uzyskanych niezgodnie z prawem”
[„prohibion of the use of unlawfully obtained evidence“]

-Art. 23
„Każdy ma prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Każdy ma prawo do zachowania tajemnicy korespondencji, rozmów telefonicznych, pocztowych, telegraficznych i innych środków komunikacji, które mogą być ograniczone jedynie w przypadkach i zgodnie z procedurą przewidzianą przez prawo i na podstawie nakazu sądowego”

[„Everyone has the right to respect for his private and family life. Everyone has the right to secrecy of his correspondence, telephone conversations and postal, telegraphic and other means of communication, which can be restricted only in cases and in accordance with a procedure prescribed by law and upon a court warrant”]

Kodeks Postępowania Karnego Armenii
-Art. 278 §1
„ Wnioski o zastosowanie środków dochodzeniowych, operacyjnych i wywiadowczych oraz proceduralnych ograniczających prawa konstytucyjne danej osoby są rozpatrywane przez sąd”

[„Applications seeking the implementation of investigative, operative and intelligence and procedural measures limiting a person’s constitutional rights are examined by the court”]

-Art. 284
„Środki operacyjne i wywiadowcze ograniczające prawo do zachowania tajemnicy korespondencji, rozmów telefonicznych, korespondencji pocztowej, telegraficznej i innych form komunikacji osób mogą być stosowane wyłącznie na podstawie nakazu sądowego, chyba że jeden z rozmówców wyraził wcześniej zgodę na przechwycenie lub monitorowanie jego rozmów. Nakazuje ona ponadto procedurę sądowego rozpatrywania wniosków o zezwolenie na prowadzenie tajnego nadzoru nad rozmowami telefonicznymi składanych przez szefa organu, któremu powierzono prowadzenie środków operacyjnych i wywiadowczych. We wniosku należy wskazać powody uzasadniające zastosowanie takich środków, informacje, których uzyskanie jest wymagane za pomocą takich środków, miejsce i termin zastosowania takich środków, jak również wszystkie inne istotne elementy. Materiały uzasadniające potrzebę zastosowania takich środków muszą być dołączone do wniosku. Sąd powinien wskazać powody uwzględnienia lub odrzucenia wniosku”

[„Operative and intelligence measures which restrict the right to secrecy of correspondence, telephone conversations, postal, telegraphic and other communications of persons may be carried out only upon a judicial warrant, save in cases where one of the interlocutors has consented beforehand to his conversations being intercepted or monitored. The procedure for the judicial examination of applications for authorisation to carry out secret surveillance of telephone conversations filed by the head of the authority charged with carrying out operative and intelligence measures. The application must indicate the grounds justifying such measures, the information sought to be obtained through such measures, the place and time-limit for such measures, as well as all other relevant elements. The materials substantiating the need to carry out such measures must be attached to the application. The court must indicate the reasons for granting or refusing the application”]

-Art. 286
„Nakaz sądowy musi zawierać: datę i miejsce sporządzenia decyzji, nazwisko sędziego, urzędnika, który złożył wniosek, wskazanie czynności dochodzeniowej lub czynności operacyjnej i wywiadowczej lub środka przymusu, który ma być zastosowany, oraz osoby, w odniesieniu do których jest on stosowany, termin, w którym środek jest skuteczny, urzędnika lub organ właściwy do wykonania nakazu oraz podpis sędziego poświadczony pieczęcią”

[„A court warrant must include: the date and the place of drafting the decision, the judge’s last name, the official who has submitted the application, an indication of the investigative activity or the operative and intelligence measure or the measure of restraint to be applied, specifying the activity or the measure and the persons in whose respect it is applied, the time-limit during which the measure is effective, the official or authority competent to carry out the warrant and the judge’s signature certified by a seal”]

-Art. 289
„Odwołania od nakazów sądowych upoważniających do stosowania środków dochodzeniowych, operacyjnych i wywiadowczych oraz stosowania środków przymusu sądowego i ich kontroli są przeprowadzane zgodnie z zasadami zawartymi w art. 287 i 288”
[„Appeals against judicial warrants authorising the implementation of investigative and operative and intelligence measures and the application of measures of judicial restraint and their review are carried out in accordance with the rules contained in Articles 287 and 288”]

-Art. 376 ust. 1 pkt.8
„Od aktów sądowych innych niż wymienione w tym samym przepisie przysługuje odwołanie w przypadkach przewidzianych w kodeksie postępowania karnego”

[„Judicial acts other than those stated in the same provision are subject to appeal in cases prescribed by the Code of Criminal Procedure”]

-Art. 379 §2
“odwołania od wszystkich innych decyzji proceduralnych (գործն ըստ էության չլուծող մյուս մյուս ակտեր) sądu pierwszej instancji można wnieść w ciągu dziesięciu dni od daty ich ogłoszenia”

[„Appeals lodged out of time are not examined in which regard the court adopts a decision”]

Ustawa o środkach operacyjnych i wywiadowczych

-sekcja 14 ust.1
„W sekcji 14 ust. 1 określono następujące rodzaje środków operacyjnych i wywiadowczych:
1) dochodzenie operacyjne;
2) uzyskanie informacji operacyjnych;
3) pobieranie próbek do badania porównawczego;
4) zakup kontrolny;
5) kontrolowana dostawa i zakup;
6) badanie przedmiotów i dokumentów;
7) nadzór zewnętrzny;
8) nadzór wewnętrzny;
9) identyfikacja osoby;
10) oględziny budynków, budowli, lokalizacji, pomieszczeń i środków transportu;
11) przechwytywanie korespondencji, korespondencji, poczty, telegrafiki i innych środków łączności;
12) przechwytywanie rozmów telefonicznych;
13) infiltracja operacyjna;
14) eksperyment operacyjny;
15) zapewnienie dostępu do danych finansowych i tajnego nadzoru nad transakcjami finansowymi;
16) symulacja przyjmowania i wręczania łapówek.
Środki operacyjne i wywiadowcze są przewidziane jedynie przez prawo”

[“Section 14 (1) prescribes the following types of operative and intelligence measures:
1)  operative enquiry;
2)  acquisition of operative information;
3)  collection of samples for comparative examination;
4)  control purchase;
5)  controlled supply and purchase;
6)  examination of items and documents;
7)  external surveillance;
8)  internal surveillance;
9)  identification of a person;
10)  examination of buildings, structures, locality, premises and means of transport;
11)  interception of correspondence, postal, telegraphic and other communications;
12)  interception of telephone conversations;
13)  operative infiltration;
14)  operative experiment;
15)  ensuring access to financial data and secret surveillance of financial transactions;
16)  simulation of taking and giving a bribe.
Operative and intelligence measures are prescribed only by law.”]

– sekcja 21
„Sekcja 21 stanowi, że nadzór zewnętrzny polega na śledzeniu osób lub monitorowaniu przebiegu różnych zdarzeń i wydarzeń w miejscach publicznych lub na wolnym powietrzu, bez naruszania nienaruszalności miejsca zamieszkania oraz z wykorzystaniem lub bez wykorzystania specjalnych i innych środków technicznych, jak również na rejestrowaniu wyników nadzoru z wykorzystaniem lub bez wykorzystania nagrań wideo, urządzeń fotograficznych, elektronicznych i innych nośników danych”

[„Section 21 prescribes that external surveillance is the tracing of persons or monitoring the course of various events and developments in open air or public places, without infringing the inviolability of residence, and with or without the use of special and other technical means, as well as the recording of surveillance results with or without the use of video recording, photographic, electronic and other data-carrying devices”]

– sekcja 26
„Sekcja 26 stanowi, że przechwytywanie rozmów telefonicznych stanowi niejawny nadzór nad rozmowami, w tym rozmowami telefonicznymi przez Internet oraz komunikacją elektroniczną prowadzoną z wykorzystaniem specjalnych i innych środków technicznych”
[„Section 26 prescribes that interception of telephone conversations is the secret surveillance of conversations, including internet telephone conversations and electronic communication carried out with the use of special and other technical means”]

Tajny nadzór; łapówka; art.8 EKPCz, art.6 EKPCz; nielegalne dowody; poszanowanie życia prywatnego

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-198708