Izba

Ograniczenie wolności przemieszczania się w związku z wystawieniem europejskiego nakazu aresztowania (ENA)

Art. 2 Protokołu nr 4

„1. Każdy kto przebywa legalnie na terytorium państwa ma prawo do swobodnego poruszania się i do
swobodnego wyboru miejsca zamieszkania na tym terytorium.

2. Każdy, kto przebywa legalnie na terytorium Państwa, ma prawo do swobodnego poruszania się i do
swobodnego wyboru miejsca zamieszkania na tym terytorium.
3. Każdy może swobodnie opuścić jakikolwiek kraj, włączając w to swój własny.

4. Korzystanie z tych praw nie może podlegać innym ograniczeniom aniżeli takie, które są przewidziane
prawem i które są konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na bezpieczeństwo
państwowe i publiczne, utrzymanie porządku publicznego, zapobieganie przestępstwom, ochronę
zdrowia lub moralności, lub ochronę praw i wolności innych osób.

5. Prawa wymienione w ustępie 1 mogą również zostać poddane w określonych rejonach ustawowym
ograniczeniom uzasadnionym interesem publicznym w społeczeństwie demokratycznym”

Skarżący jest prezesem węgierskiej kompanii naftowej MOL. MOL był głównym inwestorem podczas prywatyzacji chorwackiej spółki naftowej INA. W 2011 r. władze chorwackie wszczęły postępowanie przygotowawcze, podejrzewając pana Hernadiego o wręczenie korzyści majątkowej w związku z prywatyzacją. Władze chorwackie czterokrotnie wystąpiły do władz węgierskich o pomoc prawną na podstawie Europejskiej Konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych. Władze węgierskie czterokrotnie odmówiły, powołując się na względy bezpieczeństwa publicznego. W międzyczasie władze węgierskie konsekwentnie umarzały postępowania karne (w fazie in rem) w sprawie tej korzyści majątkowej.

Po wejściu Chorwacji do UE w 2013 r. śledztwo chorwackie zostało ponownie wszczęte. Sąd chorwacki wydał postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, a następnie europejski nakaz aresztowania (ENA). Sąd węgierski odmówił wykonania ENA na tej podstawie, że zapadło już orzeczenie umarzające postępowanie w postępowaniu według prawa węgierskiego. Po pytaniu prejudycjalnym sądu chorwackiego TSUE (wyrok z 25.07.2018, C-268/17, AY) stwierdził, że przesłanką odmowy wydania orzeczenia nie może być umorzenie postępowania przygotowawczego w fazie in rem. Sąd węgierski jednak odmówił wykonania ENA na tej podstawie, że wydanie Hernadiego Chorwacji stanowiłoby narażenie na pogwałcenie prawa do sądu i zasady ne bis in idem.

W 2013 r. władze chorwackie wniosły do Interpolu o nadanie „czerwonej noty” Hernadiemu. Pomiędzy 2013 r. a 2018 r. zawieszono jednak informowanie o niej innych państw (tzw. dyfuzję). Od 2014 r. skarżący był także odnotowany w rejestrach Europolu oraz (od 2017 r.) w Systemie Informacyjnym Schengen.

W 2014 r. Hernadi wniósł skargę do chorwackiego sądu konstytucyjnego, twierdząc, że decyzja o tymczasowym aresztowaniu naruszyła jego: prawo do sądu, prawo do wolności osobistej, domniemanie niewinności, równość wobec prawa, zasadę rządów prawa. Sąd konstytucyjny stwierdził, że skarga jest niedopuszczalna, albowiem skarżący nigdy nie został aresztowany, toteż efektywnie jego prawa nie zostały ograniczone. Przesądził także, że postępowanie w sprawie tymczasowego aresztowania nie miało charakteru arbitralnego.

• Wymóg wyczerpania środków krajowych (art. 35 ust. 1 EKPCz) oznacza postawienie zarzutów będących podstawą przyszłej skargi w postępowaniu krajowym tak, aby sąd krajowy mógł zapobiec naruszeniu Konwencji (§ 85).

• W realiach sprawy zarzuty naruszenia Konwencji powinny być postawione w postępowaniu przed sądem konstytucyjnym Chorwacji zwłaszcza dlatego, że tenże sąd uznaje, iż prawa konstytucyjne są równorzędne z prawami konwencyjnymi, a Konwencja w chorwackiej przestrzeni prawnej ma moc nadrzędną nad przepisami ustawowymi (§ 87).

• Skoro skarżący nie podnosił w postępowaniu przed sądem krajowym kwestii wolności przemieszczania się (art. 2 Protokołu nr 4), to należy uznać, że nie wyczerpał on środków krajowych (§ 90–91).

• Skarżący musi podnieść zarzut naruszenia jego praw konwencyjnych nawet jeżeli występuje przed sądami, które prowadzą inkwizycyjne postępowanie i mają obowiązek zbadać wszelkie kwestie prawne (§ 92).

• Skarżący musi podnieść zarzut naruszenia jego praw konwencyjnych nawet wówczas, gdy to naruszenie wydaje się być ewidentne (§ 92).

• Skarżący musi podnieść zarzut naruszenia jego praw konwencyjnych w taki sposób, aby ETPCz nie miał wątpliwości, że zajmuje się tym samym zarzutem naruszenia, który był już podniesiony na poziomie krajowym (§ 92).

Decyzja ramowa Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie Europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi
-Art. 3 pkt 2

„Właściwy sądowy organ Państwa Członkowskiego wykonującego europejski nakaz aresztowania (zwany dalej <<wykonującym nakaz organem sądowym>>) odmawia wykonania europejskiego nakazu aresztowania w następujących przypadkach:
…
2) jeśli wykonujący nakaz organ sądowy zostaje poinformowany, że w stosunku do osoby, której dotyczy wniosek, zapadło w związku z popełnieniem tych samych czynów prawomocne orzeczenie w Państwie Członkowskim, z zastrzeżeniem, że jeśli została orzeczona kara, to została ona wykonana lub jest wykonywana, lub też nie może być dłużej wykonywana w świetle prawa Państwa Członkowskiego, w którym nastąpiło skazanie”

[„The judicial authority of the Member State of execution (hereinafter ‘executing judicial authority’) shall refuse to execute the European arrest warrant in the following cases:
…
2. if the executing judicial authority is informed that the requested person has been finally judged by a Member State in respect of the same acts provided that, where there has been sentence, the sentence has been served or is currently being served or may no longer be executed under the law of the sentencing Member State„]

postępowanie karne; europejski nakaz aresztowania; wolność przemieszczania się; wyczerpanie środków krajowych

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-196426