Izba

Domniemanie niewinności w postępowaniu dyscyplinarnym po umorzeniu postępowania karnego

Art. 6 ust. 2 EKPCz
„Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.”

Skarżący był policjantem. 1 kwietnia 2010 r. samochód, prowadzony przez osobę trzecią, wjechał w samochód, w którym znajdował się Skarżący. W toku czynności przeprowadzono badanie krwi, które wykazało, że w krwi Skarżącego znajdowało się ok. 1,8 promila alkoholu. Wszczęto postępowanie w sprawie prowadzenia przez Skarżącego pojazdu pod wpływem alkoholu. Po przeprowadzeniu postępowania przygotowawczego, w dniu 29 listopada 2010 r. prokuratura umorzyła postępowanie, stwierdzając, że aż czterech świadków – zgodnie z wyjaśnieniami Skarżącego – zeznało, że pojazd nie znajdował się w ruchu w chwili zderzenia. Skarżący wprawdzie siedział w samochodzie i był pod wpływem alkoholu, ale samochód nie poruszał się, a był zaparkowany na poboczu, kiedy kierowca drugiego pojazdu doprowadził do kolizji poprzez najechanie.

1 kwietnia 2010 r. wszczęto równoległe postępowanie dyscyplinarne. 7 czerwca 2010 r. przełożony Skarżącego uznał, że Skarżący prowadził pojazd po drodze publicznej pod wpływem alkoholu, co stanowiło uchybienie godności zawodu, uzasadniające wymierzenie kary usunięcia z zawodu. Skarżący odwołał się do komendanta głównego policji, kwestionując m.in. proporcjonalność sankcji. Komendant główny policji oddalił jednak odwołanie, potwierdzając ustalenia organu pierwszej instancji. Skarżący złożył skargę do sądu administracyjnego, twierdząc, że decyzje przypisujące mu delikt dyscyplinarny zapadły z naruszeniem art. 65 ust. 1 ustawy o policji, który nakazuje, w razie prowadzenia postępowania karnego przeciwko policjantowi, wstrzymanie rozstrzygania co do dalszego zatrudnienia w policji do czasu zakończenia postępowania karnego. 9 maja 2012 r. sąd pierwszej instancji uwzględnił skargę, uznając, że przypisanie odpowiedzialności dyscyplinarnej Skarżącemu było przedwczesne i nakazał przywrócenie Skarżącego do pracy. Policja złożyła apelację do sądu apelacyjnego w Timişoarze, który ją uwzględnił, stwierdzając, że postępowania dyscyplinarne i karne są od siebie niezależne, a dowody zawarte w aktach pozwalały na wymierzenie odpowiedzialności dyscyplinarnej. Sąd apelacyjny przypisał też istotne znaczenie zmieniającej się wersji wydarzeń, prezentowanej przez Skarżącego w trakcie postępowania.

• Art. 6 ust. 2 EKPCz zabezpiecza przed sytuacjami, w których przed wyrokiem sądu karnego czynniki oficjalne uznają oskarżonego za winnego. (§ 55) Należy jednak oddzielić sytuację, w której organy państwa przypisują winę, od sytuacji, kiedy organy państwa wyrażają jedynie podejrzenie co do winy. (§ 56)

• Art. 6 ust. 2 EKPCz musi także zapobiegać sytuacjom, w których – mimo uniewinnienia przez sąd karny – dana osoba jest traktowana przez władze publiczne jak winna. (§ 57) W razie uniewinnienia przez sąd karny, uniewinnienie to musi być brane pod uwagę w postępowaniu dyscyplinarnym; nie jest bowiem dopuszczalne przypisanie odpowiedzialności dyscyplinarnej na podstawie dokładnie tego samego stanu faktycznego, co do którego oskarżony został prawomocnie uniewinniony lub umorzono przeciwko niemu postępowanie. (§ 59) Z drugiej strony dopuszczalne jest jednoczesne stosowanie sankcji dyscyplinarnych po uniewinnieniu w postępowaniu karnym, na podstawie mniej rygorystycznego ciężaru dowodu, pod warunkiem, że organ dyscyplinarny nie podważa ustaleń organów orzekających w sprawie karnej co do braku winy. (§ 60)

• W tego typu sprawach należy oceniać kontekst obydwu postępowań i ich zależność czasową, a także dokładnie analizować sens wypowiedzi organów dyscyplinarnych. (§ 61–62)

• Nie ma wątpliwości, że związek między postępowaniem karnym i postępowaniem dyscyplinarnym jest tak silny, że domniemanie niewinności Skarżącego w postępowaniu dyscyplinarnym musiało być respektowane. (§ 64–65)

• W ramach postępowania dyscyplinarnego żaden organ dyscyplinarny (ani kontrolujące je sądy) nie przesądził kwestii winy w rozumieniu prawa karnego. Prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu zostało od początku zakwalifikowane jako delikt dyscyplinarny i tak traktowane przez każdy organ (i to nawet mimo faktu, że organy dyscyplinarne posługiwały się wyrażeniami zbliżonymi do używanych w ramach postępowania karnego). Organy dyscyplinarne mogły – stosownie do przysługującej im swobodnej oceny dowodów i na podstawie mniej rygorystycznego niż w postępowaniu karnym ciężaru dowodu – ocenić, że Skarżący prowadził pojazd pod wpływem alkoholu, co wyczerpało znamiona deliktu dyscyplinarnego. (§ 72–74)

Ustawa o policji nr 360/2002
– Art. 57 lit. a
„Stanowią przewinienia dyscyplinarne następujące czyny umyślne popełnione przez policjanta, o ile nie są kwalifikowane jako zbrodnie lub występki: … niewłaściwe zachowanie na służbie lub poza służbą, które godzi w honor i uczciwość wykonywanego zawodu lub prestiż instytucji [Policji].”
[Sont constitutifs de fautes disciplinaires, à condition de ne pas être qualifiés de crimes ou de délits, les actes suivants lorsqu’ils sont commis par un policier agissant de manière coupable:… un comportement inapproprié en service, en famille ou en société, de nature à nuire à l’honneur et à la probité professionnelle du policier ou au prestige de l’institution.]

– Art. 65
„1. W przypadku, gdy przeciwko policjantowi toczy się postępowanie karne […], kwestia jego dalszego zatrudnienia zostanie rozstrzygnięta po zakończeniu toczącego się przeciwko niemu postępowania, z wyłączeniem przypadków, gdy popełnił on inne przewinienia dyscyplinarne, do których stosuje się zwyczajną procedurę dyscyplinarną.
[…]
6. W przypadku, gdy postępowanie karne przeciwko policjantowi zostanie zakończone na jego korzyść, policjantowi przywraca się wszelkie uprawnienia oraz wypłaca się odszkodowanie za pozbawienie go praw w okresie zawieszenia w czynnościach”.
[1. Dans le cas où le policier fait l’objet de poursuites pénales (…), la question de son maintien en fonction sera tranchée à l’issue de la procédure pénale engagée contre lui, sauf s’il a commis d’autres fautes disciplinaires, auxquelles la procédure disciplinaire habituelle s’appliquera.
(…)
6. Dans le cas où une décision de retrait des poursuites ou d’acquittement a été rendue en sa faveur, le policier sera rétabli dans tous ses droits antérieurs et recevra une compensation pour les droits dont il a été privé durant (…) la suspension de ses fonctions.]

Domniemanie niewinności; postępowanie dyscyplinarne; policja; uniewinnienie

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-209078