EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA

Liebscher v. Austria
5434/17

WYROK ETPCz z dnia 06-04-2021 r.
skład trybunału:

Izba

przedmiot:

Konieczność udostępnienia pełnej treści ugody rozwodowej do rejestru ksiąg wieczystych

wzorce kontroli:

Art. 8 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób.”

 

Art. 13 EKPCz
„Każdy, kogo prawa i wolności zawarte w niniejszej Konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe.”

 

Art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz
„Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z podstawowymi zasadami prawa międzynarodowego.

Powyższe postanowienia nie będą jednak w żaden sposób naruszać prawa Państwa do wydawania takich ustaw, jakie uzna za konieczne dla uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zapewnienia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych”

rozstrzygnięcie:

  • Naruszenie art. 8 EKPCz [jednomyślnie]

 

  • Brak konieczności badania naruszenia art. 1 Protokołu 1 do EKPCz [jednomyślnie]

 

  • Niedopuszczalność skargi w zakresie naruszenia art. 13 EKPCz [jednomyślnie]

stan faktyczny:

Skarżący rozwiódł się za porozumieniem stron w 2013 roku. W ramach postępowania zawarł ugodę, która określała podział majątku wspólnego oraz kwestie opieki nad dziećmi i alimentów, a także zawierała informacje na temat jego dochodu oraz majątku osobistego.

 

13.12.2015 skarżący zwrócił się do tego samego sądu, tym razem jako do sądu wieczystoksięgowego, by wprowadzić zmiany w rejestrze – wskazać, że przekazał byłej żonie swoją część ich wspólnej nieruchomości. W tym celu złożył w sądzie przygotowany przez tenże sąd wyciąg z ugody rozwodowej dotyczący nieruchomości. Rejestr jest jawny.

 

14.02.2016 sąd odrzucił wniosek skarżącego, wskazując, że wyciąg nie stanowi oryginału dokumentu, ponieważ oryginalność oznacza, że jest on kompletny i w związku z tym przedstawiony dokument nie może stanowić podstawy wpisu do księgi.

 

Skarżący odwołał się od orzeczenia, wskazując, że złożenie do rejestru pełnej ugody narażałoby go na udostępnianie wrażliwych danych osobowych, a zarazem stanowiło naruszenie prawa do prywatności. Sąd odwoławczy odniósł się do tego zagadnienia o tyle, że wskazał, że istniała podstawa prawna ingerencji w prawo do prywatności (przepisy o dokonaniu wpisu do rejestru), wskazał ponadto, że sąd I instancji wydał orzeczenie zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą. Podobnie 11.07.2016 orzekł Sąd Najwyższy odrzucając skargę.

główne tezy:
  • Skarga konstytucyjna nie może zostać uznana za skuteczny środek odwoławczy, jeżeli zarzucane naruszenie wynikało jedynie z błędnego zastosowania lub wykładni przepisu prawnego, który w swej treści nie jest niekonstytucyjny. (§ 42)

 

  • Jeżeli istnieje kilka możliwości uregulowania przeniesienia nieruchomości przy rozwodzie (w ramach ugody, w osobnym dokumencie, przed notariuszem), ale prawo nie wydaje się uprzywilejowywać jednego wyboru nad drugim z jakiegokolwiek powodu, to Trybunał uważa, że ​​ nie można uznać, że wybierając pierwszą opcję skarżący nie wywiązał się właściwie z ochrony swoich danych osobowych. (§ 48-49)

 

  • Trybunał zauważa, że ​​sąd wieczystoksięgowy nie przeprowadził żadnej analizy proporcjonalności konkurujących ze sobą praw oraz nie poddał pod rozwagę kwestii ochrony danych. Odwołał się jedynie do wyraźnego sformułowania ustawy o księgach wieczystych. (§ 60)

 

  • Sądy krajowe nigdy w rzeczywistości nie odniosły się do istoty roszczenia Skarżącego z powodu braku kompleksowego zbadania kwestii prawnej tj. czy obowiązek przedstawienia pełnej ugody rozwodowej, która miała służyć jako podstawa do wpisu w księdze wieczystej, a następnie być opublikowana w archiwum dokumentów – był zgodny z efektywnym korzystaniem przez Skarżącego z prawa do ochrony jego danych osobowych. Dlatego sądy krajowe nie zrealizowały w postępowaniu obowiązku wynikającego z Artykułu 8 Konwencji do przeprowadzenia kompleksowej oceny sprawy wpływającej na prawo do prywatności Skarżącego. (§ 67)
odszkodowanie:

koszty postępowania:

1874 EUR

powiązane sprawy:

Satakunnan Markkinapörssi Oy i Satamedia Oy v. Finlandia (931/13)

Vučković i Inni v. Serbia (17153/11)

Taliadorou i Stylianou v. Cypr (39627/05 i in.)

akty normatywne:

Ustawa o księgach wieczystych
Sekcja 1 ustawy o księgach wieczystych z 1955 r., zmieniona federalnym dziennikiem ustaw I nr 87/2015, stanowi, że austriacki rejestr ksiąg wieczystych składa się z księgi głównej (Hauptbuch) i archiwum dokumentów (Urkundensammlung; zbiór aktów).

[„Section 1 of the 1955 LRA, as amended by Federal Law Gazette I No. 87/2015, provides that the Austrian land register consists of the main ledger (Hauptbuch) and the document archive (Urkundensammlung; collection of deeds).]

Artykuł 87 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych stanowi, że do wniosku o wpis do księgi wieczystej należy dołączyć „oryginały” odpowiednich dokumentów. W przypadku ugód sądowych nie oryginalne pismo, ale wersję zaakceptowaną przez sąd uważa się za oryginał. Dokument ten musi być przedstawiony w całości; wyciąg nie jest wystarczający (patrz postanowienie Sądu Najwyższego nr 5 Ob 250 / 15y).

[„Section 87(1) of the LRA provides that an application for an entry into the land register must be accompanied by “the originals” of the relevant documents. In the case of court settlements, not the original script, but the engrossment is considered to be the original. An engrossment needs to be presented in its entirety; an excerpt is not sufficient (see Supreme Court decision no. 5 Ob 250/15y)”]

 

Ustawa o danych osobowych z 2000 roku
– Sekcja 1
“(1) Każdy ma prawo do zachowania tajemnicy danych osobowych, które go dotyczą, zwłaszcza w odniesieniu do poszanowania jego/jej życia prywatnego i rodzinnego, o ile osoba ta ma interes zasługujący na taką ochronę. Taki interes jest wykluczony, jeżeli dane nie mogą podlegać prawu do zachowania tajemnicy ze względu na ich powszechną dostępność lub gdy nie można zidentyfikować osoby, której dane dotyczą.
(2) O ile dane osobowe nie są wykorzystywane w istotnym interesie osoby, której dotyczą lub za zgodą osoby, której dotyczą, ograniczenia prawa do tajemnicy są dozwolone tylko w celu ochrony nadrzędnych prawnie uzasadnionych interesów innej osoby, a mianowicie w przypadku ingerencji władzy publicznej, tylko na podstawie przepisów, które są do tego niezbędne, z przyczyn, o których mowa w art. 8 ust. 2 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (EKPC), Federalny Dziennik Ustaw. Nr 210/1958. Takie przepisy mogą przewidywać wykorzystanie danych, które ze względu na swój charakter zasługują na szczególną ochronę jedynie w celu ochrony istotnych interesów publicznych oraz jednocześnie powinny zapewniać odpowiednie gwarancje ochrony danych podmiotów w zakresie ich poufności. Nawet w przypadku dozwolonych ograniczeń w prawo podstawowe można ingerować jedynie przy użyciu najmniej inwazyjnego ze wszystkich skutecznych środków.”

[„(1) Every person shall have the right to secrecy of the personal data concerning thatperson, especially with regard to the respect for his or her private and family life, insofar as that person has an interest which deserves such protection. Such an interest is precluded if data cannot be subject to the right to secrecy due to the data’s general
availability or because they cannot be traced back to the data subject.
(2) Insofar as personal data are not used in the vital interest of the data subject or with the data subject’s consent, restrictions of the right to secrecy are permitted only to safeguard overriding legitimate interests of another person, namely in the case of interference by a public authority only on the basis of laws which are necessary for the reasons stated in Article 8 para. 2 of the European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (ECHR), Federal Law Gazette No 210/1958. Such laws may provide for the use of data that, due to their nature, deserve special protection only in order to safeguard substantial public interests and, at the same time, shall provide for adequate safeguards for the protection of the data subjects’ interests in confidentiality. Even in the case of permitted restrictions, a fundamental right may only be interfered with using the least intrusive of all effective methods. (…)”]

słowa kluczowe:

Dane osobowe; proporcjonalność; uzasadnienie; jawność; linia orzecznicza

autor omówienia:

Aleksandra Kochman