Izba

Naprawienie szkody powstałej w wyniku błędu medycznego

Art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz

„Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego.

Powyższe postanowienia nie będą jednak w żaden sposób naruszać prawa państwa do stosowania takich ustaw, jakie uzna za konieczne do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zabezpieczenia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych.”

W maju 2001 r. rozpoczęła się ciąża Skarżącej. Z uwagi na historię swojej rodziny, zwróciła się do Szpitala w S. o przeprowadzenie dokładnej diagnostyki prenatalnej. W tym celu wykonano trzy badania USG morfologiczne oraz test przesiewowy w kierunku trisomii 21 pary chromosomowej. Nie wykryto żadnych nieprawidłowości.

W dniu 30 grudnia 2001 r. skarżąca urodziła A., chłopca cierpiącego na zespół wad rozwojowych znany jako „zespół VATERL”, z niedrożnością odbytu, nieprawidłowościami dotyczącymi nerek, kręgu i jednej z kończyn górnych oraz asymetrią twarzy.

W dniu 16 września 2002 r. oboje rodzice, uważając, że popełniono błąd w diagnozie prenatalnej, zażądali powołania biegłego. Biegły wydał raport w dniu 25 lutego 2004 r., w którym stwierdził, że wystąpił błąd w interpretacji badań ultrasonograficznych wykonanych skarżącej podczas ciąży. Biegły stwierdził, że w wyniku tego błędu pacjentka nie uzyskała pełnej informacji o swojej ciąży i płodzie.

W następstwie tego sprawozdania, w dniu 22 czerwca 2006 r. Skarżąca, działając we własnym imieniu i na rzecz swego małoletniego dziecka, wniosła do Sądu Administracyjnego w Amiens skargę przeciwko Szpitalowi. Domagała się odszkodowania za kilka rodzajów szkód: szkody niemajątkowe syna, własne szkody niemajątkowe i niemajątkowe oraz wydatki związane z niepełnosprawnością. Te dwie ostatnie skargi o odszkodowanie dotyczyły w szczególności kwestii stosowania w czasie przepisów art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 2002 r., skodyfikowanych w art. L. 114-5 kodeksu działań społecznych i rodzinnych (zwanego dalej „CASF”, zob. poniżej część „Ramy prawne i praktyka wewnętrzna”).

W wyroku wydanym w dniu 30 grudnia 2008 r. Sąd Administracyjny w Amiens odrzucił zastosowanie wyżej wymienionych przepisów w tej sprawie.

Stwierdzając winę popełnioną podczas monitorowania ciąży, Sąd uznał odpowiedzialność Szpitala i przyznał Skarżącym łączną kwotę 61.500 euro tytułem zadośćuczynienia, z czego 30.000 euro tytułem szkody poniesionej przez dziecko w związku z leczeniem i operacjami, które stały się konieczne ze względu na jego niepełnosprawność, 30.000 euro tytułem szkody niemajątkowej rodziców i 1.500 euro tytułem szkody majątkowej.

W dniu 9 marca 2009 r. Szpital złożył apelację od tego wyroku. Skarżący złożyli apelację w dniu 13 lipca 2009 r.

Orzekając w przedmiocie apelacji Szpitala i Skarżących w wyroku wydanym w dniu 16 listopada 2010 r., Sąd Administracyjny potwierdził, że wina Szpitala w S. była bezpośrednią przyczyną szkody poniesionej przez dwóch pierwszych powodów. Orzekając w przedmiocie różnych rodzajów szkód, wykluczył odszkodowanie za szkody specyficzne dla dziecka, uznając, że „niepełnosprawność, której doznał młody A., jest wpisana w jego strukturę genetyczną i nie ma związku przyczynowego z winą szpitala”. Obniżył on do 51 500 EUR kwotę odszkodowania za szkody wyrządzone rodzicom, odpowiadającą 50 000 EUR za krzywdę i 1 500 EUR za koszty opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem.

Skargi kasacyjne zostały wniesione przez Szpital w S. oraz przez Skarżących.

Rada Stanu wykluczyła jakąkolwiek rekompensatę za obrażenia samego dziecka. Przyznała natomiast, że istnieje bezpośredni związek przyczynowy między szkodą rodziców a winą szpitala w przeprowadzeniu badania ultrasonograficznego, które uniemożliwiając im wykrycie poważnego i nieuleczalnego stanu nienarodzonego dziecka, co pozbawiło ich możliwości dobrowolnego przerwania ciąży w ówczesnym stanie prawnym.

• Zgodnie z orzecznictwem Trybunału, art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz, który w istocie gwarantuje prawo własności, zawiera trzy odrębne normy: pierwsza, wyrażona w pierwszym zdaniu pierwszego ustępu i mająca charakter ogólny, ustanawia zasadę poszanowania własności; druga, zawarta w drugim zdaniu tego samego ustępu, odnosi się do pozbawienia własności i uzależnia je od spełnienia określonych warunków; trzecia zaś, zawarta w drugim ustępie, uznaje uprawnienie Państw do regulowania, między innymi, korzystania z własności zgodnie z interesem publicznym. Ustępy drugi i trzeci, które odnoszą się do konkretnych przykładów ingerencji w prawo własności, muszą być interpretowane w świetle zasady zawartej w pierwszym. W niniejszej sprawie Trybunał zauważa, że nie jest kwestionowane, iż zastosowanie do sprawy skarżących przepisów, które wykluczyły co do zasady rekompensatę kosztów opieki nad niepełnosprawnym synem, stanowi ingerencję równoznaczną z pozbawieniem własności w rozumieniu art. 1 akapit pierwszy zdanie drugie Protokołu nr 1.. (§ 56-57)

• Trybunał zauważa po pierwsze, że każda ingerencja w prawa chronione przez art. 1 Protokołu nr 1 musi rzeczywiście spełniać wymóg legalności. Istnienie podstawy prawnej w prawie krajowym nie jest jednak samo w sobie wystarczające do spełnienia zasady legalności – podstawa prawna musi być zgodna z zasadą państwa prawa i dawać gwarancje przeciwko arbitralności. Normy prawne, na których opiera się pozbawienie własności, muszą być zatem wystarczająco dostępne, precyzyjne i przewidywalne w ich zastosowaniu. Rozbieżności w orzecznictwie mogą powodować niepewność prawną, która jest niezgodna z wymogami praworządności. (§ 59)

• Retroaktywna ingerencja w majątek Skarżących nie może być uznana za „przewidzianą przez ustawę” w rozumieniu art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz. (§ 62)

Ustawa w sprawie praw pacjentów i jakości systemu opieki zdrowotnej

-Art. 1

„I.  Nikt nie może powoływać się na uprzedzenia wynikające z samego faktu urodzenia.

Osoba, która urodziła się z niepełnosprawnością w wyniku zaniedbania medycznego, może uzyskać odszkodowanie za swoją krzywdę, gdy czyn zawiniony bezpośrednio spowodował niepełnosprawność lub ją pogłębił albo nie pozwolił na podjęcie środków w celu jej złagodzenia.

Jeżeli pracownik służby zdrowia lub instytucja ponoszą odpowiedzialność wobec rodziców dziecka, które urodziło się z niepełnosprawnością niewykrytą w czasie ciąży w wyniku rażącego zaniedbania, rodzice mogą żądać jedynie odszkodowania za poniesioną szkodę. Szkoda ta nie może obejmować szczególnych obciążeń wynikających z niepełnosprawności dziecka przez całe jego życie. Odszkodowania dla tych ostatnich są kwestią solidarności narodowej.

Postanowienia niniejszego artykułu stosuje się do postępowań w toku, z wyjątkiem tych, w których zasada odszkodowania została nieodwołalnie ustalona.

II.  Każda osoba niepełnosprawna ma prawo, bez względu na przyczynę swojego upośledzenia, do solidarności całej wspólnoty narodowej.

III.  Krajowa Rada Konsultacyjna ds. Osób Niepełnosprawnych jest odpowiedzialna, na warunkach określonych w dekrecie, za ocenę sytuacji materialnej, finansowej i moralnej osób niepełnosprawnych we Francji oraz osób niepełnosprawnych narodowości francuskiej zamieszkałych poza Francją i korzystających ze wsparcia solidarności narodowej, a także za przedkładanie Parlamentowi wszelkich wniosków uznanych za niezbędne, w celu zapewnienia tym osobom wsparcia w ramach stałego wieloletniego programowania”.

[„I.  Nul ne peut se prévaloir d’un préjudice du seul fait de sa naissance.

La personne née avec un handicap dû à une faute médicale peut obtenir la réparation de son préjudice lorsque l’acte fautif a provoqué directement le handicap ou l’a aggravé, ou n’a pas permis de prendre les mesures susceptibles de l’atténuer.

Lorsque la responsabilité d’un professionnel ou d’un établissement de santé est engagée vis-à-vis des parents d’un enfant né avec un handicap non décelé pendant la grossesse à la suite d’une faute caractérisée, les parents peuvent demander une indemnité au titre de leur seul préjudice. Ce préjudice ne saurait inclure les charges particulières découlant, tout au long de la vie de l’enfant, de ce handicap. La compensation de ce dernier relève de la solidarité nationale.

Les dispositions du présent I sont applicables aux instances en cours, à l’exception de celles où il a été irrévocablement statué sur le principe de l’indemnisation.

II.  Toute personne handicapée a droit, quelle que soit la cause de sa déficience, à la solidarité de l’ensemble de la collectivité nationale.

III.  Le conseil national consultatif des personnes handicapées est chargé, dans des conditions fixées par décret, d’évaluer la situation matérielle, financière et morale des personnes handicapées en France et des personnes handicapées de nationalité française établies hors de France prises en charge au titre de la solidarité nationale, et de présenter toutes les propositions jugées nécessaires au Parlement, visant à assurer, par une programmation pluriannuelle continue, la prise en charge de ces personnes”]

Błąd medyczny; zadośćuczynienie; naprawienie szkody; przerwanie ciąży; retroaktywne stosowanie przepisów; lex retro non agit

https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-215360