Izba

Podział masy spadkowej a szybkość postępowania

Art. 6 ust. 1 EKPCz

„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

O.A. Knutsen, dziadek Skarżącego, urodził się w 1899 r.,a zmarł w 1993 r, gromadząc znaczny majątek. Spadkobiercami mężczyzny było troje dzieci i dwoje wnuków. Na majątek spadkowy składały się głównie nieruchomości, udziały w spółkach, papiery wartościowe oraz mienie ruchome. Dwoje dzieci, w tym matka Skarżącej, zmarło przed ostatecznym podziałem majątku.

W dniu 5 maja 1993 r. rozpoczęła się publiczna administracja spadku. Na kuratora spadku powołano adwokata.

Wniesiono szereg powództw dotyczących sporów pomiędzy poszczególnymi spadkobiercami oraz złożono wniosek o wyłączenie sędziego z powodu stronniczości. Ostateczny podział został dokonany w dniu 16 kwietnia 2015 r. Administracja publiczna spadku została zakończona, dwadzieścia dwa lata i cztery miesiące po jej rozpoczęciu.

W marcu 2016 r. Skarżący wniósł o wydanie wyroku stwierdzającego, że jego prawa wynikające z art. 6 ust. 1 Konwencji zostały naruszone, ponieważ zarząd nad spadkiem nie spełniał wymogu „rozsądnego czasu”. Sąd w Oslo uznał jednak, że należy przywiązać dużą wagę do skomplikowanego charakteru sprawy oraz skomplikowanych kwestii prawnych i faktycznych.

Sąd ten uznał także, że inni spadkobiercy wszczęli znaczną liczbę postępowań sądowych, co skutecznie uniemożliwiło sprzedaż nieruchomości spadkowych przez około dwanaście lat. Ponadto wskazał, że państwo nie może być obwiniane za czas postępowania. Jednocześnie Sąd w Oslo przywiązał szczególną wagę do faktu, że nie udowodniono żadnych okresów bezczynności i że długość wynikała z okoliczności, za które nie można winić państwa.

Sąd w Oslo stwierdził, że art. 6 ust. 1 Konwencji nie został naruszony; Skarżący odwołał się od tego wyroku do Wysokiego Trybunału; ten doszedł do wniosku, że nie miała miejsca bezczynność ze strony państwa. Wysoki Trybunał stwierdził, że przy interpretacji i stosowaniu wymogu „rozsądnego terminu” należy również wziąć pod uwagę prawa i interesy innych stron postępowania.

Wysoki Trybunał stwierdził ponadto, że okoliczności sprawy były na tyle nadzwyczajne, że uzasadniały ogólną długość postępowania. Prawo do rozstrzygnięcia w rozsądnym terminie zgodnie z art. 6 Konwencji nie zostało zatem, zdaniem niego, naruszone.

W dniu 21 czerwca 2018 roku Komisja Odwoławcza Wysokiego Trybunału odmówiła stronom udzielenia zezwolenia na wniesienie odwołania.

• Nie ma podstaw do stwierdzenia, że sądy krajowe, stosując odpowiednie kryteria wynikające z orzecznictwa Trybunału, popełniły błąd, uznając, że mimo iż zarząd spadkiem trwał wyjątkowo długo, nie doszło do naruszenia art. 6 Konwencji ze względu na wymóg „rozsądnego czasu”. (§ 65)

• Czas trwania postępowania wynikał wyłącznie z nadzwyczajnych okoliczności, a nie z jakichkolwiek braków w ramach prawnych i proceduralnych. Trybunał odnotował w tym kontekście że postępowanie spadkowe po osobach zmarłych zgodnie z krajowym systemem proceduralnym i praktyką trwa zazwyczaj od jednego roku do trzech lat. (§ 66)

Zarządzanie majątkiem osób zmarłych było w danym czasie regulowane ustawą o zarządzaniu majątkiem z dnia 21 lutego 1930 r. Ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2021 r. ustawa ta, wraz z ustawą o spadku z dnia 5 marca 1972 r., została zastąpiona ustawą o spadku i zarządzaniu majątkiem z dnia 14 czerwca 2019 r. Zgodnie z pracami przygotowawczymi do tej ostatniej ustawy, celem zastąpienia ustawy z 1930 r. była przede wszystkim modernizacja języka i technik legislacyjnych stosowanych w przepisach, a nie zasadnicza reforma procedur.

Art.6 ust. 1 EKPCz; rozsądna długość postępowania; podział spadku

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-209358