Izba

Nieuzasadnione przedłużenie tymczasowego aresztowania

Art. 5 ust. 1 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Nikt nie może być pozbawiony wolności, z wyjątkiem następujących przypadków i w trybie ustalonym przez prawo:
a) zgodnego z prawem pozbawienia wolności w wyniku skazania przez właściwy sąd;
b) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w przypadku niepodporządkowania się wydanemu zgodnie z prawem orzeczeniu sądu lub w celu zapewnienia wykonania określonego w ustawie obowiązku;
c) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w celu postawienia przed właściwym organem, jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zagrożonego karą, lub, jeśli jest to konieczne, w celu zapobieżenia popełnieniu takiego czynu lub uniemożliwienia ucieczki po jego dokonaniu;
d) pozbawienia nieletniego wolności na podstawie zgodnego z prawem orzeczenia w celu ustanowienia nadzoru wychowawczego lub zgodnego z prawem pozbawienia nieletniego wolności w celu postawienia go przed właściwym organem;
e) zgodnego z prawem pozbawienia wolności osoby w celu zapobieżenia szerzeniu przez nią choroby zakaźnej, osoby umysłowo chorej, alkoholika, narkomana lub włóczęgi;
f) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania osoby, w celu zapobieżenia jej nielegalnemu wkroczeniu na terytorium państwa, lub osoby, przeciwko której toczy się postępowanie o wydalenie lub ekstradycję.”

Art. 5 ust. 4 EKPCz
„Każdy, kto został pozbawiony wolności przez zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo odwołania się do sądu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sąd legalności pozbawienia wolności i zarządzenia zwolnienia, jeżeli pozbawienie wolności jest niezgodne z prawem.”

W kwietniu 2010 r. Skarżący został zatrzymany przez policję oraz wydano postanowienie o jego zatrzymaniu na podstawie podejrzenia popełnienia poważnego przestępstwa, zakłócania pracy wymiaru sprawiedliwości, ucieczki i działalności przestępczej. Sąd przedłużył okres tymczasowego aresztowania do czterech, a następnie do sześciu miesięcy.

W październiku 2010 roku Sąd Okręgowy w składzie jednego sędziego (S.) wyznaczył rozprawę na listopad 2010 roku. W decyzji o utrzymaniu w mocy środka tymczasowego aresztowania wobec Skarżącego sąd zauważył, że nie było podstaw do zastąpienia zatrzymania innym środkiem zapobiegawczym. W maju 2011 r., powołując się na upływ terminu tymczasowego aresztowania Skarżącego i niezgodność dalszego jego zatrzymania z prawem, obrońca Skarżącego wniósł o jego natychmiastowe zwolnienie. Wniosek ten został odrzucony tego samego dnia przez sędziego S., który zauważył, że nie było podstaw do uwzględnienia wniosku.

Skarżący zwrócił się również do prokuratury o wszczęcie postępowania karnego w związku z jego bezprawnym zatrzymaniem, ponieważ nie został zwolniony natychmiast po wygaśnięciu postanowienia w tym temacie. Prokuratura odrzuciła jednak wniosek jako nieuzasadniony.

W dniu sierpniu 2011 roku obrońca Skarżącego ponownie zwrócił się o zwolnienie Skarżącego, jednak sędzia S. odrzucił ten wniosek z powodu braku podstaw do jego uwzględnienia. W tym samym miesiącu Sąd Rejonowy w Czernihowie odrzucił zażalenie Skarżącego na decyzję prokuratury uznając, że ta działała zgodnie z prawem. Decyzja ta została podtrzymana przez Okręgowy Sąd Apelacyjny w Czernihowie oraz Wysoki Sąd w Sprawach Karnych i Cywilnych.

Nie są dostępne żadne informacje o wyniku wyżej wymienionego postępowania karnego przeciwko Skarżącemu, ani o jego zwolnieniu lub dalszym przetrzymywaniu.

• W dniu 19 października 2010 roku Sąd Okręgowy utrzymał w mocy środek tymczasowego aresztowania wobec Skarżącego, nie określił terminu jego dalszego zatrzymania ani nie podał powodów swojej decyzji. Pozostawiło to Skarżącego w stanie niepewności co do podstaw jego zatrzymania po tej dacie. Brak uzasadnienia ze strony organów sądowych w ich decyzjach zezwalających na zatrzymanie na dłuższy okres czasu, jest niezgodny z zasadą ochrony przed arbitralnością z art. 5 ust. 1 Konwencji. (§ 47)

• W okresie objętym skargą Skarżący nie miał możliwości uzyskania sądowej kontroli zgodności z prawem jego zatrzymania od zakończenia śledztwa do rozprawy wstępnej w dniu 19 października 2010 r., ponieważ rozpatrzenie takiego wniosku oczekiwałoby na rozprawę wstępną. Następnie, zgodność z prawem zatrzymania Skarżącego została zbadana przez sądy krajowe, jednakże wydane w ich wyniku decyzje nie spełniają w pełni wymogów art. 5 ust. 4 Konwencji. (§ 52)

• W niniejszej sprawie sądy krajowe wskazały, że nie było podstaw do zwolnienia Skarżącego, bez przedstawienia jakichkolwiek dalszych wyjaśnień oraz bez przeprowadzenia jakiegokolwiek badania konkretnych okoliczności sytuacji Skarżącego. (§ 53)

Ustęp 2 art. 156 Kodeksu Postępowania Karnego w brzmieniu obowiązującym w tamtym czasie przewidywał, że okres zatrzymania na etapie śledztwa nie powinien przekraczać 18 miesięcy. Paragraf 7 tego samego artykułu przewidywał, że jeżeli oskarżony lub obrońca otrzymali akta sprawy do przestudiowania mniej niż miesiąc przed upływem maksymalnego okresu zatrzymania przewidzianego w paragrafie 2 tego artykułu, oskarżony powinien zostać natychmiast zwolniony po upływie tego okresu.

Tymczasowe aresztowanie; środek zapobiegawczy; art.5 ust. 1 EKPCz; art.5 ust. 4 EKPCz

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-209325