Izba

Rzetelne ustalenie przyczyny zgonu jako element gwarancji prawa do życia

Art. 2 EKPCz

„1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego, skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.
2. Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnie koniecznego użycia siły:
a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;
b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem,
c) w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania”

Art. 3 EKPCz

„Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu”

Art. 13 EKPCz w zw. z art. 2 i 3 EKPCz

„Każdy, czyje prawa i wolności zawarte w niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe”

Brat Skarżącego odbywał karę pozbawienia wolności w więzieniu w Lezhë. Dziewiątego stycznia dwa tysiące jedenastego roku skazany został przetransportowany do szpitala więziennego w Tiranie, a osiem dni później do szpitala akademickiego w Tiranie. Powodem tej decyzji było wystąpienie częściowego paraliżu dolnych kończyn skazanego, co potwierdził lekarz więzienny.

Dwudziestego drugiego stycznia dwa tysiące jedenastego roku brat Skarżącego zmarł.

Sekcja zwłok, przeprowadzona na żądanie Prokuratury, wykazała, że skazany umarł z przyczyn naturalnych. Komisja nie rozstrzygnęła jednak czy zgon nastąpił w wyniku zaniechania udzielenia pomocy medycznej, co miało zostać stwierdzone przez inną komisję lekarską. Kolejna komisja nigdy się jednak nie zebrała.

Dwudziestego czwartego stycznia dwa tysiące jedenastego roku miejscowa Prokuratura zadecydowała o umożeniu postępowania karnego na podstawie wspomnianego sprawozdania z sekcji zwłok.

W świetle ówcześnie obowiązującego prawa Skarżący nie miał możliwości wniesienia odwołania od decyzji Prokuratury, chociaż zgłaszał niedopatrzenia, takie jak nieuwzględnienie otarć na nadgarstkach zmarłego w sprawozdaniu z sekcji zwłok, które zdaniem Skarżącego powstały wskutek noszenia kajdanek.

Sądy pierwszej i drugiej instancji, podobnie jak Sąd Najwyższy, odrzuciły argumenty Skarżącego, wskazując na brak podstawy prawnej odwołania od decyzji Prokuratury.

• Obowiązkiem państwa jest zapewnienie „skutecznych i sprawnych” mechanizmów ochrony prawa do życia (art. 2 EKPCz).

• W rzeczonej sprawie działania Prokuratury były „sprawne” w tym sensie, że zostały podjęte jeszcze w dniu zgonu skazanego.

• Działaniom Prokuratury nie można jednak przypisać waloru „skuteczności”, ze względu na liczne niedopatrzenia, z których największym było wydanie decyzji o umorzeniu postępowania karnego bez odpowiedniego orzeczenia komisji lekarskiej, które stwierdzałoby brak zaniechania udzielenia pomocy medycznej przez pracowników szpitala.

• W świetle powyższych stwierdzeń, przyczyna śmierci brata Skarżącego nie została jednoznacznie ustalona. Z tego powodu decyzja Prokuratury o umorzeniu postępowania nie była uzasadniona, co stanowi naruszenie art. 2 EKPCz w aspekcie proceduralnym.

• W kwestii naruszenia art. 3 EKPCz: Działania Prokuratury były niewystarczające, aby rzetelnie wytłumaczyć pochodzenie otarć na nadgarstkach brata Skarżącego. Stanowi to naruszenie aspektu proceduralnego gwarancji płynących z art. 3 EKPCz, ponieważ nie wyklucza całkowicie możliwości powstania otarć wskutek nieludzkiego lub poniżającego traktowania.

• Jednocześnie, zastosowanie wobec skazanego kajdanek nie może być uznane za nieludzkie lub poniżające traktowanie, a zatem nie wypełnia treści zakazu wynikającego z art. 3 EKPCz.

Konstytucja Republiki Albanii

-Art. 21

„Każde życie jest prawnie chronione” [„Everyone’s life is protected by law”]

Kodeks Postępowania Karnego Republiki Albanii

– Art. 58

„1.Pokrzywdzony na skutek przestępstwa, lub jego spadkobiercy w przypadku śmierci pokrzywdzonego, mają prawo żądać wszczęcia postępowania karnego, a także mogą dochodzić odszkodowania…”   

[„The injured party of a criminal offence or his heir has the right to request the prosecution of the perpetrator and to claim damages”]

–Art. 59
„1. Poszkodowany na skutek przestępstw z art. 90, 91, 92, 112§1, 119, 119/b, 120, 121, 122, 125, 127, 148, 149 i 254 Kodeksu Karnego Republiki Albanii może wnioskować o uznanie za stronę w postępowaniu (konstrukcja przypominająca oskarżyciela posiłkowego- przyp. aut.) w celu <<zapewnienia skazania>> i dochodzenia odszkodowania”

[„1. The person injured by the criminal offences provided for in Articles 90, 91, 92, 112 § 1, 119,119/b, 120, 121, 122, 125, 127, 148, 149 and 254 of the Criminal Code may apply to a court to participate as a party in the trial in order to confirm the indictment and to claim damages”]

-Art. 290

„1. Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy: …c) brakuje skargi pokrzywdzonego, lub została ona wycofana”                   

[„1. Criminal proceedings may not commence or, if they have commenced, shall be terminated at any stage if:

…c) the complaint of the injured person is missing or has been withdrawn…]

art. 2 EKPCz; art. 3 EKPCz; ustalenie przyczyny zgonu; rzetelne śledztwo; prokuratura

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-193612

Należy zauważyć, że w świetle orzeczenia w sprawie Al-Skeini i Inni v. Zjednoczone Królestwo (55721/07), przez „skuteczność” postępowania należy rozumieć zastosowanie wszystkich możliwych środków mogących pomóc w ustaleniu okoliczności konkretnej sprawy. W żadnym wypadku „skuteczności” nie należy odczytywać jako obligacji państwa do doprowadzenia do skazania.