Izba

Nieefektywność działań organów ścigania ws. ustalenia odpowiedzialności za błąd medyczny

Art. 2 EKPCz
„1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.”

Art. 6 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

Skarżąca urodziła córkę siłami natury, mimo że badanie przeprowadzone przed porodem wskazywało, że posiada wąską i płaską miednicę. Dziecko zmarło 2 dni po porodzie. W związku z tym, Skarżący złożyli do prokuratury zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa, jednak organ śledczy umorzył wszczęte postępowanie. Decyzją podjętą przez prokuratora nadrzędnego, postanowienie ws. umorzenia postępowania zostało uznane za bezzasadne, a w następstwie tego uchylone. Zgodnie z treścią opinii biegłego, córka Skarżących doznała krwotoków, które doprowadziły do urazu czaszkowo-mózgowego, będącego bezpośrednią przyczyną zgonu. W opinii wskazano również, że biorąc pod uwagę liczne okoliczności stanowiące łącznie przeciwskazanie do porodu naturalnego, lekarze powinni wykonać cięcie cesarskie, które mogłoby zapobiec śmierci dziecka. Mimo wniesienia przeciwko lekarzowi odbierającemu poród (dr L.) aktu oskarżenia, postępowanie karne zostało umorzone, ze względu na przedawnienie odpowiedzialności karnej, a wyrok stał się res judicata.

Skarżący wytoczyli przeciwko lekarzowi i szpitalowi powództwo cywilne, zgodnie z którym domagali się odszkodowania oraz zadośćuczynienia. Wyrokiem wydanym w przedmiotowej sprawiem, sąd przyznał Skarżącym zadośćuczynienie w wysokości znacznie mniejszej od tej, której domagali się we wniesionym pozwie, oraz uwzględnił w całości ich żądanie, co do zwrotu poniesionych kosztów. Orzekając w ten sposób, sąd uznał, że zwalnia szpital z obowiązku wypłaty odszkodowania, ze względu na fakt, że zgoda dr L. na umorzenie postępowania karnego jest równoznaczna z milczącym przyznaniem się do winy, wobec czego zobowiązał go, tytułem zadośćuczynienia, do wypłacenia całości zasądzonej kwoty.

Pokrzywdzeni zaskarżyli wydane orzeczenie, podnosząc że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest niewystarczająca, aby zrekompensować doznaną przez nich szkodę niemajątkową. Zarzucili oni również, że szpital został bezprawnie zwolniony z odpowiedzialności deliktowej za zaniedbania swoich pracowników. Sąd apelacyjny zmienił wyrok w ten sposób, że przyznał Skarżącym dodatkową kwotę odpowiadającą kosztom związanym z pochówkiem dziecka, a w pozostałym zakresie utrzymał go w mocy. W szczególności zaaprobował on ustalenia pierwszej instancji dotyczące winy doktora L., uwolnienia szpitala od odpowiedzialności oraz wysokości zadośćuczynienia.

• Obowiązek proceduralny wynikający z art. 2 EKPCz wymaga od Państw ustanowienia skutecznego i niezależnego systemu sądowego, zdolnego, w przypadku śmierci osoby, za którą odpowiedzialność ponoszą pracownicy służby zdrowia, czy to w sektorze publicznym, czy prywatnym, do ustalenia przyczyny śmierci i pociągnięcia do odpowiedzialności osób, które mogły być za nią odpowiedzialne. (§30)

• Od momentu, w którym skarżący wszczęli postępowanie karne w celu zgłoszenia śmierci córki, na organach śledczych spoczywał obowiązek zidentyfikowania i ścigania osób, w tym osób prawnych, które mogłyby zostać pociągnięte do odpowiedzialności karnej na mocy prawa krajowego. (§35)

• Ani z właściwych przepisów prawa krajowego ani z orzecznictwa nie wynika, aby ustalenie winy karnej szpitala było warunkiem wstępnym jego odpowiedzialności deliktowej. Zgodnie z prawem mołdawskim, sądy cywilne mają prawo do oceny wszystkich dowodów w sposób niezależny i zgodnie z własnym przekonaniem i nie są formalnie związane żadnymi ustaleniami organów ścigania. (§36)

• Nie ma powodu, by uznać, że Skarżący postąpili niewłaściwie, decydując się na wszczęcie postępowania cywilnego przeciwko szpitalowi, mimo braku udowodnienia mu popełnienia przestępstwa. Uwzględniając odpowiednie przepisy krajowe oraz praktykę sądów cywilnych, powództwo cywilne wytoczone przez Skarżących, w części przeciwko szpitalowi, miało uzasadnione szanse powodzenia, pod warunkiem, że dysponowali oni wystarczającymi dowodami na poparcie swoich roszczeń. (§38)

• Postępowanie prowadzone w niniejszej sprawie należy uznać za przewlekłe z uwagi na fakt, że oskarżyciel publiczny potrzebował trzech lat, aby zmienić pierwotną decyzję o umorzeniu postępowania oraz kolejnych dwóch, aby wnieść akt oskarżenia. W aktach sprawy nie ma żadnych informacji, które pozwoliłyby stwierdzić, że opóźnienia wynikały z zachowania Skarżących lub z obiektywnych czynników. Wskutek nierozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, odpowiedzialność karna uległa przedawnieniu. (§39)

• Odszkodowanie niższe niż ustalone przez sąd może być uznane za rozsądne, pod warunkiem, że decyzje sądów krajowych były, między innymi, zgodne z tradycją prawną i poziomem życia w danym kraju. Zadośćuczynienie, które jest nieproporcjonalnie niższe od tego, które przyznałby sąd w porównywalnych przypadkach, może być niewystarczające i oczywiście nierozsądne. (§44)

• Kwota zasądzona z tytułu szkody niemajątkowej jest znacznie niższa niż ta, którą zazwyczaj zasądza się w sprawach mołdawskich. Co prawda sądy krajowe wskazały, że wzięły pod uwagę poziom życia w danym kraju, jednak zadośćuczynienia przyznawane przez sądy mołdawskie w innych sprawie dotyczących odpowiedzialności deliktowej za śmierć były znacznie wyższe niż zadośćuczynienie przyznane w niniejszej sprawie. (§46)

Kodeks Cywilny
-Art. 1393
,,1. 1) Kto działa bezprawnie i w sposób zawiniony wobec innej osoby, obowiązany jest do naprawienia szkody majątkowej, a w wypadkach przewidzianych w ustawie także szkody niemajątkowej wyrządzonej działaniem lub zaniechaniem.”
[,,1. Celui qui agit à l’égard d’autrui de manière illicite, avec culpabilité est obligé de réparer le préjudice matériel ainsi que, dans les cas prévus par la loi, le préjudice moral causé par une action ou omission.”]
-Art. 1403
,,1. Dający zlecenie ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną z winy swego zleceniobiorcy w zakresie powierzonych mu obowiązków.”
[,,1. Le commettant est responsable du préjudice causé par la faute de son préposé dans les fonctions qui ont été confiées à celui-ci.’’]

Ustawa o ochronie zdrowie nr 411 z dnia 28 marca 1995 r.
-art. 19
,,3. Pacjenci (…) mają prawo do odszkodowania za szkody wyrządzone przez instytucje medyczne, wynikające (…) z niewłaściwego leczenia, które pogarsza stan zdrowia, powoduje trwałe kalectwo, wpływa na ich życie lub prowadzi do śmierci. ”
[,,3. Les patients (…) ont droit à la réparation des préjudices causés par les établissements médicaux découlant (…) des traitements inappropriés qui aggravent l’état de santé, provoquent une infirmité permanente, affectent leur vie ou conduisent à leur décès.’’]

Przewlekłość postępowania; art. 2 EKPCz; odpowiedzialność deliktowa; błąd medyczny; przedawnienie

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-209079