Izba

Nieefektywność regulacji prawnych ws. bezpieczeństwa drogowego i egzekwowania orzeczonej kary

Art. 2 EKPCz
„1. Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę.
2. Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeżeli nastąpi w wyniku bezwzględnego koniecznego użycia siły:
a)  w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;

b)  w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem;

c)  w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania.”

D.M., łamiąc przepisy ruchu drogowego, spowodował wypadek, na skutek którego krewny Skarżących (S.S) zginął na miejscu zdarzenia. Kontrola trzeźwości wykazała, że D.M. prowadził pojazd pod wpływem alkoholu. Późniejsze postępowanie przygotowawcze wykazało, że sprawca wypadku był wielokrotnie odnotowywany na Policji za wykroczenia drogowe, w tym za niedostosowywanie się do znaków drogowych i jazdę w stanie nietrzeźwości, jednak jedynymi sankcjami zastosowanymi w stosunku do niego były grzywna, czasowe odebranie prawa jazdy i pouczenie. Organy prowadzące śledztwo ustaliły również, że w momencie zdarzenia, przeciwko D.M. były prowadzone postępowania ws. jazdy pod wpływem alkoholu.

Świadkowie przedmiotowego zdarzenia zeznali, że D.M., w odróżnieniu od ofiary wypadku, nie zastosował się do sygnalizacji świetlnej. Według opinii biegłego, S.S. zmarł na skutek odniesionych obrażeń, a D.M., z uwagi na ilość promili alkoholu we krwi, miał znacznie ograniczoną zdolność prowadzenia pojazdu.

W postępowaniu sądowym D.M. przyznał się do winy, wobec czego sąd zlecił przeprowadzenie ekspertyzy sądowej, celem zbadania stanu psychicznego oskarżonego. Zgodnie z opinią biegłego, D.M. cierpiał na syndrom stresu pourazowego, który był wynikiem spowodowania wypadku. Sąd uznał oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanych czynów i, powołując się na wynikającą z Kodeksu karnego możliwość obniżenia kary poniżej ustawowego minimum, skazał go na 2 lata pozbawienia wolności i zastosował środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów przez 5 lat. W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że D.M. m.in. przyznał się do winy i nie był wcześniej skazany za popełnienie przestępstwa.

Prokuratura Krajowa, a wraz z nią Skarżący występujący w charakterze oskarżyciela posiłkowego, zaskarżyli wydane orzeczenie, co ich zdaniem było niezbędne, ze względu na pominięcie przez sąd rozpoznający sprawę, że śmierć ich krewnego stanowiła konsekwencję wielokrotnego naruszania przez D.M. przepisów bezpieczeństwa drogowego, a także z uwagi na fakt orzeczenia, ich zdaniem, łagodnej kary. Sąd wyższej instancji utrzymał wyrok w mocy. Mimo uprawomocnienia się wyroku, D.M. pozostawał na wolności, co było wynikiem powoływania się przez niego na zły stan psychiczny, a także, według Skarżących, nie dostosowywał się do orzeczonego środka karnego, wobec czego wnieśli do sądu skargę. Skarżący złożyli również skargę do Ministra Sprawiedliwości sugerując, że D.M. korzystał z okoliczności łagodzących przy wykonywaniu wyroku. Wskutek tych działań, skazany rozpoczął odbywanie kary, jednak po roku został warunkowo zwolniony.

• Sam fakt, że ramy regulacyjne mogą być pod pewnymi względami wadliwe, nie wystarcza do stwierdzenia naruszenia art. 2 Konwencji. Niezbędne do tego jest wykazanie, że istniejące braki działały na szkodę jednostki. (§71)

• Państwo powinno dążyć do zapobiegania wypadkom drogowym, egzekwując poprzez odpowiednie środki odstraszające przestrzeganie odpowiednich przepisów mających na celu zmniejszenie ryzyka niebezpiecznie nieostrożnego lub lekkomyślnego zachowania w ruchu drogowym. (§78)

• Oznaką braku staranności władz krajowych w zakresie zajęcia się bezprawnym zachowaniem D.M. jest sposób, w jaki sąd ustalił kwestię wcześniejszej karalności D.M., błędnie uznając, że nie był on skazany za wykroczenia, a zatem nie stwierdził potrzeby odebrania prawa jazdy. Ponadto, organy państwowe stosowały wobec sprawcy sankcje, które nie były efektywne, wobec czego mężczyzna nadal naruszał przepisy związane z bezpieczeństwem drogowym. (§81-83)

• Nieuzasadniona zwłoka w wykonaniu wyroku wobec D.M. była naruszeniem, wynikającego z art. 2, obowiązku państwa do wykonania bez zbędnej zwłoki prawomocnych wyroków sądu karnego. (§101)

• Krajowe ramy regulacyjne w zakresie bezpieczeństwa drogowego powinny w skuteczny sposób zapobiegać naruszaniu przepisów prawa, a w przypadku popełnienia wykroczenia zapewnić efektywny sposób egzekwowania czynów zabronionych tak, aby stworzony system odstraszał od ich dokonywania. (§102)

Kodeks karny
– art. 272
,,(1) Kto, naruszając przepisy bezpieczeństwa ruchu drogowego, zagraża innym uczestnikom ruchu drogowego w taki sposób, że powoduje wypadek, w którym inna osoba doznaje ciężkich obrażeń ciała lub ponosi rozległe szkody materialne, podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do pięciu lat.
…
(3) Jeżeli skutkiem przestępstwa określonego w ust. 1 niniejszego artykułu jest śmierć jednej lub więcej osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od trzech do dziesięciu lat.”
[,,(1) Whoever, by violating road safety regulations, endangers other road users in such a manner that it causes an accident in which another person sustains serious bodily injury or extensive material damage, shall be punished by a term of imprisonment of between six months and five years.
…
(3) If the offence referred to in paragraph 1 of this Article results in the death of one or more persons, the perpetrator shall be punished by a term of imprisonment of between three and ten years.”]

Artykuł 78 Kodeksu karnego przewidywał możliwość konfiskaty prawa jazdy, jeżeli istniało ryzyko, że sprawca może ponownie popełnić przestępstwo. Art. 76 przewidywał możliwość nałożenia obowiązku leczenia odwykowego na osoby, które popełniły przestępstwo pod decydującym wpływem alkoholu lub narkotyków.
[Article 78 of the Criminal Code provided for a possibility of confiscation of a driving licence if there was a risk that the perpetrator might reoffend. Article 76 provided for a possibility of imposing an obligation of substance abuse treatment for those who had committed criminal offences under the decisive influence of alcohol or drugs.]

Kodeks wykroczeń
Paragraf 58 Kodeksu wykroczeń, mający zastosowanie w ówczesnym czasie, przewidywał możliwość konfiskaty prawa jazdy na okres od jednego miesiąca do dwóch lat za drobne przestępstwo, jeżeli istniało ryzyko, że sprawca ponownie popełni przestępstwo

[Section 58 of the Minor Offences Act, as applicable at the relevant time, provided for the possible confiscation of a driving licence for between one month and two years for a minor offence if there was a risk of the perpetrator reoffending]
Ponadto art. 130 ust. 2 pkt 6 ustawy przewidywał możliwość zatrzymania przez sąd właściwy do rozpoznawania wykroczeń, działający z urzędu lub na wniosek prokuratora, prawa jazdy oskarżonego w postępowaniu w sprawie wykroczenia, jeżeli istniało ryzyko, że może on ponownie popełnić przestępstwo. Środek ten mógł być stosowany od momentu wniesienia aktu oskarżenia do czasu uprawomocnienia się wyroku.
[Moreover, section 130(2)(6) of the Act provided for a possibility for the minor offences court, acting ex officio or upon a request of the prosecutor, to seize the driving licence of a defendant in the minor offences proceedings if there was a risk that he or she might reoffend. This measure could be applied from the moment of the submission of an indictment until the finality of the judgment.]

Ustawa o bezpieczeństwie drogowym
Odpowiednia ustawa o bezpieczeństwie ruchu drogowego, art. 286 przewidywała możliwość unieważnienia prawa jazdy za powtarzające się naruszenia przepisów bezpieczeństwa ruchu drogowego, jeżeli prawo jazdy zostało już tymczasowo zatrzymane z powodu posiadania przez kierowcę punktów ujemnych, a w ciągu kolejnych dwóch lat uzyskał on dodatkowo dziewięć punktów ujemnych.
[The relevant Road Traffic Safety Act, section 286 provided for a possibility of annulment of a driving licence for repeated violations of road traffic safety regulations if the licence had already been temporarily confiscated because the driver had negative points and he or she got additional nine negative points in the further period of two years.]

Ustawa o wykonywaniu kar pozbawienia wolności
Zgodnie z art. 48 ust. 8 ustawy o wykonywaniu kar pozbawienia wolności, obowiązującej w danym czasie, właściwy sędzia ds. wykonania kary był zobowiązany do podjęcia niezbędnych działań w celu wykonania kary pozbawienia wolności w ciągu ośmiu dni od otrzymania prawomocnego wyroku sądu karnego. Zgodnie z sekcją 54 wykonanie kary pozbawienia wolności mogło być wyjątkowo odroczone na okres maksymalnie dwudziestu miesięcy.
[Pursuant to section 48(8) of the Enforcement of Prison Sentences Act, as applicable at the relevant time, the relevant sentence-execution judge was required to take the necessary measures for the enforcement of a prison sentence within eight days of receipt of a final criminal court judgment. Under section 54, the enforcement of a prison sentence could exceptionally be postponed for a maximum period of twenty months.]

Wykroczenie drogowe; wykonanie kary pozbawienia wolności; wypadek samochodowy; recydywa; art. 2 EKPCz; efektywność zapobiegania naruszania przepisów prawa

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-208755