Izba

Odebranie obywatelstwa i deportacja jako konsekwencja wprowadzenia w błąd organów państwa

Art. 3 EKPCz
„Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu”

Art. 8 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób”

W 2007 r. Skarżący – obywatel Tadżykistanu – wraz ze swoją żoną i dwójką dzieci osiedlili się w Rosji. Rok po przyjeździe do kraju, Skarżący złożył wniosek o przyznanie obywatelstwa w ramach uproszczonej procedury naturalizacji obywateli byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Jednym z warunków skutecznego złożenia wniosku było podanie imion i nazwisk najbliższych krewnych, tj. męża lub żony, rodziców, dzieci, a także braci i sióstr. Skarżący nie podał informacji o wszystkich członkach rodzeństwa. Według Wnioskodawcy został wprowadzony w błąd przez dyżurnego urzędnika, jakoby podawanie danych wszystkich członków rodziny było zbędne do pozytywnego rozpatrzenia wniosku. 15.05.2008 r. Skarżący otrzymał obywatelstwo rosyjskie.

28.09.2017 r. Nowogrodzki Regionalny Departament Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Novgorod Regional Department of the Ministry of the Interior) złożył wniosek do Nowogrodzkiego Sądu Rejonowego (Novgorod District Court of the Novgorod Region) ws. stwierdzenia, że Skarżący podał w trakcie procedury naturalizacji fałszywe (niepełne) informacje.

20.11.2017 r. Sąd Rejonowy uwzględnił wniosek. Sąd nie przychylił się do argumentacji przedstawionej przez Skarżącego, który powoływał się na działanie pod wpływem błędu i silną więź z Rosją. Skarżący odwołał się od wydanego wyroku do Sądu Krajowego (the Regional Court), a później do Sądu Najwyższego, które podzieliły stanowisko przyjęte przez Sąd Rejonowy.

05.04.2018 r., wskutek wyroku Sądu, odebrano Skarżącemu obywatelstwo i związane z nim dokumenty, a także nakazano opuszczenie kraju.

Dnia 12.04.2018 r. Nowogrodzki Departament Regionalny Federalnej Służby Bezpieczeństwa (Novgorod Regional Department of the Federal Security Service) wydał decyzję, w której stwierdził, że Skarżący stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego i porządku publicznego, a tym samym nałożył na niego karę 35-letniego zakazu wjazdu na terytorium Rosji. Skarżący wniósł odwołanie do Sądu Krajowego, jednak nie zostało ono uwzględnione. Sąd, nie badając okoliczności leżących u podstaw decyzji Departamentu, podtrzymał twierdzenie jakoby Skarżący stanowił zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego i porządku publicznego i uznał zastosowany zakaz za zasadny. Sąd stwierdził, że Skarżący może osiedlić się w innym kraju, wobec czego zaistniała sytuacja nie stanowi zagrożenia dla jego życia. Rozważając wpływ wyjazdu na sytuację rodzinną Skarżącego, Sąd uznał, że członkowie rodziny mogę opuścić kraj razem z nim lub otrzymywać od niego wsparcie spoza granicy terytorium Rosji. Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego, ale została rozpatrzona negatywnie dla Skarżącego.

Następnie 13.08.2018 r. Nowogrodzki Regionalny Departament Ministerstwa Spraw Wewnętrznych poinformował Skarżącego o obowiązku opuszczenia kraju przed dniem 17.08.2018 r. Po upływie wskazanego terminu, Nowogrodzki Regionalny Departament Ministerstwa Spraw Wewnętrznych sporządził sprawozdanie dotyczące podejrzenia popełnienia wykroczenia przez Skarżącego, poprzez niedostosowanie się do nakazu opuszczenia terenu Rosji. Sprawa została przekazana do rozpoznania Sądowi Rejonowemu, który jeszcze tego samego dnia uznał Skarżącego winnym złamania art. 18.8 § 1.1. Kodeksu wykroczeń tj. naruszeniu przez cudzoziemca zasad pobytu w tym kraju. Orzeczenie skutkowało nałożeniem na Skarżącego grzywny w wysokości 2.000 rubli i wydaniem nakazu przymusowego wydalenia go z kraju.

Skarżący został umieszczony w ośrodku detencyjnym dla cudzoziemców, celem oczekiwania na przymusowe wydalenie. W trakcie pobytu zaskarżył wyrok Sądu, podnosząc, że jego usunięcie skutkowałoby naruszeniem art. 3 i 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Sąd Krajowy nie uwzględnił linii obrony Skarżącego i utrzymał w mocy sporne orzeczenie.

10.12.2018 r. sprawa trafiła do Trybunału Praw Człowieka, który nakazał wstrzymać przymusowe wydalenie z kraju na czas trwania postępowania. Skarżący przez cały czas sporu przed Trybunałem pozostaje w Ośrodku.

• Jednym ze standardów wyznaczanych przez Europejską Konwencję Praw Człowieka jest jasność prawa. W przypadku, w którym za zatajenie lub sfałszowanie informacji przez jednostkę, prawo przewiduje sankcję w postaci odebrania obywatelstwa, ustawodawca powinien dokładnie określić charakter tych informacji. (§67)

• Obowiązujące przepisy krajowe, aby uniknąć nadmiernego formalizmu postępowania organów, powinny nakładać na władze obowiązek indywidualnego zbadania okoliczności towarzyszących zatajeniu informacji przez obywatela. Istotne jest, aby wziąć pod uwagę powód udzielenia niepełnych informacji, okres posiadania obywatelstwa, siłę więzi z państwem i rodziną, a także inne, istotne dla sprawy, okoliczności. (§68)

• Organy decyzyjne powinny poinformować zainteresowany podmiot, czemu zatajone przez niego informacje były warunkiem koniecznym do utrzymania statusu obywatela a także wyjaśnić, czy podanie tych informacji w trakcie składania wniosku o przyznanie obywatelstwa skutkowałoby jego negatywnym rozpatrzeniem. (§68)

• Organy państwa powinny uzasadnić, na jakiej podstawie uznają obywatela za zagrożenie dla bezpieczeństwa i porządku publicznego. (§75)

• Sąd powinien dokładnie zbadać, czy istnieją podstawy do uznania przez organ państwowy obywatela za zagrożenie dla bezpieczeństwa i porządku publicznego. (§76)

• Przy podejmowaniu decyzji o słuszności wydalenia z kraju, sąd powinien brać pod uwagę długość pobytu osoby w państwie; siłę więzi zawodowych, socjalnych, kulturowych i rodzinnych łączących ją z miejscem osiedlenia; trudności, z którymi będą musieli się mierzyć zagrożony wydaleniem i jego rodzina; dobro posiadanych dzieci. (§77)

• Stwierdzenie możliwości wyjazdu członków rodziny wraz z zagrożonym wydaleniem z kraju lub możliwości otrzymywania od niego wsparcia finansowego spoza granicy państwa wydalającego, nie jest wystarczającym uzasadnieniem dla usprawiedliwienia rozdzielenia osób przynależnych do rodziny. (§77)

Ustawa o obywatelstwie Federacji Rosyjskiej
– art. 22
,,1. Decyzja przyznająca obywatelstwo rosyjskie … powinna być uchylona, jeżeli stwierdzono, że została wydana na podstawie sfałszowanych dokumentów lub nieprawdziwej informacji, jeżeli wnioskodawca świadomie ją podał lub odmówił złożenia przysięgi.
2. Fakt sfałszowania dokumentów lub świadomego podania fałszywej informacji musi być stwierdzony przez sąd…”
[1. A decision granting Russian citizenship … shall be annulled if it is established that it has been taken on the basis of falsified documents or false information knowingly submitted by the applicant, or if the applicant refuses to take the oath.
2. The submission of falsified documents or knowingly false information must be established by a court…]

Dekret Prezydenta z dnia 14 listopada 2002 r. (nr. 1325)
– art. 54
,, … Forma uchylenia decyzji powinna być zgodna z formą zatwierdzoną przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Federacji Rosyjskiej lub Ministerstwo Spraw Zewnętrznych Federacji Rosyjskiej. Decyzja musi podawać podstawę prawną, informację o orzeczeniu sądu stwierdzającym fakt sfałszowania dokumentów lub świadomego podania fałszywej informacji przez wnioskodawcę, celem nabycia lub zrzeczenia się obywatelstwa rosyjskiego; opis okoliczności ustalonych przez sąd; i podstawę prawną uchylenia wcześniej wydanej decyzji o przyznaniu obywatelstwa rosyjskiego.”
[… The form of the annulment decision (заключение об отмене решения по вопросам гражданства Российской Федерации) shall comply with the form approved by the Ministry of the Interior of the Russian Federation or by the Ministry of Foreign Affairs of the Russian Federation. It must contain information about the legal basis for the [impugned decision on Russian citizenship]; information about the court’s decision establishing a legal fact of the use of falsified documents or false information knowingly submitted by the applicant to acquire or terminate his or her Russian citizenship; a description of the circumstances established by a court; and reference to the relevant section of the Russian Citizenship Act which serves as a legal basis for the annulment of a previously taken decision on Russian citizenship.]

Europejska konwencja o obywatelstwie
-art.7
„1. Państwo Strona nie może przewidywać w swym prawie wewnętrznym utrat) obywatelstwa ex legę ani z inicjatywy Państwa Strony, z wyjątkiem następujących przypadków:
…
b) nabycia obywatelstwa Państwa Strony za pomocą oszustwa, fałszywej informacji lub zatajenia jakiegokolwiek istotnego faktu, który może być przypisany wnioskodawcy;”
[1. A State Party may not provide in its internal law for the loss of its nationality ex lege or at the initiative of the State Party except in the following cases:
…
b) acquisition of the nationality of the State Party by means of fraudulent conduct, false information or concealment of any relevant fact attributable to the applicant;…]

Raport Objaśniający do Europejskiej Konwencji o Obywatelstwie
„61. Bezprawne zachowanie, podanie fałszywej informacji lub jej zatajenie musi być wynikiem świadomego działania lub zaniechania wnioskodawcy, które było warunkiem przyznania obywatelstwa. Na przykład, jeżeli jednostce przyznane jest obywatelstwo państwa członkowskiego, pod warunkiem, że zrzeknie się posiadanego już obywatelstwa innego kraju, a osoba ta nie spełni ustalonego warunku, państwo członkowskie będzie uprawnione do odebrania przyznanego obywatelstwa. Co więcej, na potrzeby tej Konwencji, „zatajenie jakiegokolwiek istotnego faktu” oznacza zatajenie istotnego warunku, który uniemożliwiałby nabycie obywatelstwa (np.bigamia). W tym kontekście, „istotny” odnosi się do faktów (takich jak zatajenie innego obywatelstwa, zatajenie skazania za poważne przestępstwo), których znajomość przez organy decyzyjne przed nabyciem obywatelstwa skutkowałaby negatywnym rozpatrzeniem wniosku o jego przyznanie.”
[„61. Fraudulent conduct, false information or concealment of any relevant fact has to be the result of a deliberate act or omission by the applicant which was a significant factor in the acquisition of nationality. For example, if a person acquires the nationality of the State Party on condition that the nationality of origin would subsequently be renounced and the person voluntarily did not do so, the State Party would be entitled to provide for the loss of its nationality. Moreover, for the purpose of this Convention, “concealment of any relevant fact” means concealment of a relevant condition which would prevent the acquisition of nationality by the person concerned (such as bigamy). “Relevant” in this context refers to facts (such as concealment of another nationality, or concealment of a conviction for a serious offence) which, had they been known before the nationality was granted, would have resulted in a decision refusing to grant such nationality.”]

Obywatelstwo; odebranie obywatelstwa; wydalenie z kraju; zakaz wjazdu do państwa; deportacja

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-206716