Izba

Ingerencja w sferę życia prywatnego w związku z odmową rejestracji dziecka jako obywatela krajowego i dziecka Skarżących

Art. 8 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.”

Skarżącymi były kobiety (obywatelki Islandii) i dziecko, które zostało poczęte i urodziło się w ramach procedury in vitro przez matkę zastępczą w Stanach Zjednoczonych. Po narodzinach dziecka, kobiety wróciły do Islandii i złożyły wniosek o wpisanie go do rejestru, jednak wniosek został odrzucony.

W rzeczonej decyzji stwierdzono, że zgodnie z prawem islandzkim kobieta, która urodziła dziecko (matka zastępcza) ma być uważana za jego matkę, niezależnie od tego, czy dziecko zostało poczęte przy użyciu jej gamet. Ponadto, dziecko nie jest uprawnione do obywatelstwa islandzkiego, ponieważ urodziło się w Stanach Zjednoczonych a matka zastępcza była obywatelką Stanów Zjednoczonych i nie przedstawiono żadnych informacji wskazujących, że biologiczny ojciec dziecka był obywatelem Islandii.

Skarżący wnieśli o kontrolę sądową wydanej decyzji i domagali się stwierdzenia jej nieważności. W międzyczasie dziecku przyznano obywatelstwo islandzkie i zostało ono wpisane do rejestru jako obywatel Islandii, ale kobiety nadal nie zostały zarejestrowane jako jego matki.

W międzyczasie wnioskodawczynie rozwiodły się. Przed rozwodem złożyły wniosek o przysposobienie dziecka, jednak otrzymały one pismo w którym stwierdzono, że matka zastępcza jest matką dziecka, a jej mąż ojcem – zatem ich zgoda musiała zostać uzyskana we wniosku o przysposobienie.

Skarżące zaprotestowały stwierdzając, że nawet gdyby matka zastępcza została uznana za rodzica dziecka, w każdym razie nie powinna być uznana za rodzica sprawującego opiekę, a zatem jej zgoda na przysposobienie nie powinna być wymagana.

Sąd Okręgowy odrzucił wnioski Skarżących o stwierdzenie nieważności decyzji oraz o ich rejestrację jako rodziców trzeciej skarżącej oraz stwierdził, że zgodnie z podstawowymi zasadami islandzkiego prawa rodzinnego, kobieta, która urodziła dziecko była uważana za jego matkę. W konsekwencji, Skarżące nie mogły zostać uznane za rodziców dziecka.

Jeśli chodzi o prawo dziecka do poszanowania jego życia prywatnego i rodzinnego, Sąd Okręgowy uznał, że „życie rodzinne” istotnie istniało między trzema skarżącymi, oraz że odmowa władz zarejestrowania dziecka jako syna Skarżących ingerowała w ich życie prywatne i rodzinne. Jednakże, ingerencja ta miała służyć celowi utrzymania zakazu macierzyństwa zastępczego i tym samym ochronie interesów innych osób.

Sąd Okręgowy zauważył także, że dziecko mogło być adoptowane bez zgody rodziców biologicznych, jeśli było to wyraźnie w najlepszym interesie dziecka tj. wniosek o adopcję zostałby prawdopodobnie zatwierdzony, gdyby pierwsza i druga Skarżąca nie rozwiodły się.

Sąd Okręgowy uznał, że ingerencja w życie prywatne i rodzinne spowodowana odmową rejestracji dziecka była konieczna, gdyż dobro dziecka, mimo że ma nadrzędne znaczenie, nie mogło być ważniejsze od podstawowych zasad prawnych dotyczących rodzicielstwa.

Skarżący odwołali się od tego wyroku do Sądu Najwyższego Islandii jednak ten utrzymał w mocy wyrok Sądu Okręgowego. Sąd Najwyższy orzekł, że ani pierwsza, ani druga Skarżąca nie mogą być uznane za matki dziecka w momencie jego narodzin. Sąd Najwyższy stwierdził, że tylko kobieta, która urodziła dziecko może być uznana za jego matkę. W przeciwieństwie do Sądu Okręgowego, Sąd Najwyższy stwierdził jednak, że odmowa rejestracji nie stanowiła ingerencji w prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.

• Odmowa uznania pierwszej i drugiej Skarżącej za rodziców trzeciego Skarżącego, pomimo kalifornijskiego aktu urodzenia dziecka, stanowiła ingerencję w prawo wszystkich Skarżących do poszanowania życia rodzinnego. Zgodnie z art. 8 ust. 2 EKPCz, taka ingerencja musi być zgodna z prawem, realizować jeden lub więcej uzasadnionych celów wymienionych w tym przepisie i być konieczna w społeczeństwie demokratycznym dla osiągnięcia danego celu lub celów. (§ 63)

• Tylko kobieta, która urodziła dziecko w wyniku sztucznego zapłodnienia może być uznana za jego matkę, a w konsekwencji ani pierwsza, ani druga Skarżąca nie mogą być uznane za matkę trzeciego skarżącego na mocy prawa islandzkiego. Trybunał stwierdził, że odmowa uznania pierwszej i drugiej Skarżącej za rodziców trzeciego skarżącego miała wystarczającą podstawę prawną. (§ 64)

• Argumenty przedstawione przez Skarżące w związku z ich skargą dotyczącą poszanowania „życia prywatnego” są w zasadzie takie same jak te przedstawione w związku z ich skargą dotyczącą poszanowania „życia rodzinnego”. Nie doszło zatem do naruszenia Artykułu 8 w odniesieniu do prawa skarżących do poszanowania ich życia prywatnego. (§ 76)

Konstytucja Islandii
-Art. 65
„Wszyscy są równi wobec prawa i korzystają z praw człowieka bez względu na płeć, religię, poglądy, pochodzenie narodowe, rasę, kolor skóry, majątek, urodzenie czy inny status. Mężczyźni i kobiety korzystają z równych praw pod każdym względem”.
[„Everyone shall be equal before the law and enjoy human rights irrespective of sex, religion, opinion, national origin, race, colour, property, birth or other status. Men and women shall enjoy equal rights in all respects”]

-Art. 71
„Każdy człowiek korzysta z wolności od ingerencji w prywatność, dom i życie rodzinne. … Niezależnie od postanowień powyższego ustępu pierwszego, wolność od ingerencji w życie prywatne, domowe i rodzinne może być w inny sposób ograniczona przepisami ustawowymi, jeżeli jest to pilnie potrzebne dla ochrony praw innych osób”.
[„Everyone shall enjoy freedom from interference with privacy, home, and family life. … Notwithstanding the provisions of the first paragraph above, freedom from interference with privacy, home, and family life may be otherwise limited by statutory provisions if this is urgently needed for the protection of the rights of others”]

Matka zastępcza; surogatka; surogacja; rodzice adopcyjni; adopcja; przysposobienie; in vitro; art.8 EKPCz; sztuczne zapłodnienie; uznanie rodzicielstwa; życie rodzinne; życie prywatne; życie rodzinne i prywatne; rodzina; pary jednopłciowe; rozwód

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-209992