Izba

Przewlekłość postępowania ws. cyberprzemocy

Art. 8 EKPCz

„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.

2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób”

W 2015 r. Skarżąca zaczyna otrzymywać groźby od swojego byłego partnera (S.), będącego obywatelem Azejberdżanu. Rok później ktoś włamuje się na konto Skarżącej na jednym z rosyjskich portali społecznościowych i wstawia jej nagie zdjęcia. 2 lata później na profilu Skarżącej ponownie pojawiają się takie same treści. Policja odmawia wszczęcia postępowania ws. rzekomych gróźb i udzielenia Skarżącej ochrony, z uwagi na niewypełnienie przez czyn S. znamiona ,,realności spełnienia groźby”. Skarżąca, jak się później okazało bezskutecznie, wniosła o zastosowanie środków, które uniemożliwiałyby S. kontaktowanie się z nią i zbliżanie się do niej.

Po pewnym czasie Skarżąca znajduje w swojej torebce urządzenie śledzące, o czym zawiadamia organy ścigania. Policja odmawia wszczęcia postępowania, stwierdzając, że urządzenie można było legalnie kupić, a podejrzenia Skarżącej co do sprawcy przestępstwa były jedynie spekulacjami. Skarżąca nie zostaje poinformowana o odnalezieniu właściciela numeru telefonu zarejestrowanego w Azerbejdżanie tj. jej byłego partnera, który był wykorzystywany do publikowania na jej koncie w mediach społecznościowych niepożądanych przez nią treści. S. został uznany za winnego zarzucanego mu czynu, jednak z uwagi na upłynięcie terminu przedawnienia, nie został pociągnięty do odpowiedzialności.

• Władze państwowe mają obowiązek zapewnić ofiarom przemocy domowej odpowiednie środki ochrony w postaci skutecznego odstraszania przed poważnymi naruszeniami ich integralności fizycznej i psychicznej. Podczas gdy w znacznej większości państw członkowskich Rady Europy ofiary przemocy domowej mogą ubiegać się o natychmiastowe wydanie nakazów „powstrzymania” lub „ochrony”, które mogą zapobiec ponownemu wystąpieniu przemocy domowej, Rosja pozostaje wśród zaledwie kilku państw członkowskich, których ustawodawstwo krajowe nie zapewnia ofiarom przemocy domowej żadnych porównywalnych środków ochrony. (§ 58)

• Nawet jeśli istniejące ramy wyposażyły władze w narzędzia prawne do ścigania aktów cyberprzemocy, których ofiarą padła skarżąca, sposób, w jaki w rzeczywistości zajmowały się tą sprawą – w szczególności niechęć do wszczęcia sprawy karnej i powolne tempo śledztwa skutkujące bezkarnością sprawcy – ujawnił niewykonanie ich pozytywnych zobowiązań wynikających z Artykułu 8 Konwencji. (§ 68)

• Zasada skuteczności oznacza, że władze krajowe w żadnym wypadku nie mogę pozwolić na to, by zadane cierpienie fizyczne lub psychiczne pozostało bezkarne. Ma to zasadnicze znaczenie zarówno dla utrzymania zaufania opinii publicznej do rządów prawa, jak i zapobiegania wszelkim pozorom tolerancji władz dla aktów przemocy. Nie prowadząc postępowania z wymaganą starannością, władze rosyjskie ponoszą odpowiedzialność za to, że nie zapewniły postawienia przed sądem sprawcy aktów cyberprzemocy. Bezkarność, która z tego wynikła, wystarczyła, aby poddać w wątpliwość zdolność aparatu państwowego do wywołania wystarczająco odstraszającego skutku w celu ochrony kobiet przed cyberprzemocą. (§ 67)

W raporcie specjalnego sprawozdawcy Rady Praw Człowieka ONZ ds. przemocy wobec kobiet, jej przyczyn i skutków, na temat przemocy online wobec kobiet i dziewcząt z perspektywy praw człowieka (A/HRC/38/47, 18 czerwca 2018 r.) stwierdzono, że przemoc online wobec kobiet może przejawiać się w różnych formach i za pomocą różnych środków, takich jak niekonsensualne udostępnianie, wykorzystywanie, manipulowanie, rozpowszechnianie lub dzielenie się prywatnymi danymi, zdjęciami lub filmami wideo, w tym obrazami o charakterze seksualnym (pkt 34). Nowością wśród innych form przemocy jest „revenge porn” (pornografia zemsty), która polega na niezgodnym z prawem rozpowszechnianiu w internecie intymnych obrazów, uzyskanych za zgodą lub bez niej, w celu zawstydzenia, napiętnowania lub zaszkodzenia ofierze (pkt 33 i 41).

[,,A report by the UN Human Rights Council’s Special Rapporteur on violence against women, its causes and consequences, on online violence against women and girls from a human rights perspective (A/HRC/38/47, 18 June 2018) has found that online violence against women may be manifested in different forms and through different means, such as non-consensual accessing, using, manipulating, disseminating or sharing of private data, photographs or videos, including sexualized images (point 34). New among other forms of violence, “revenge porn” consists in the non-consensual online dissemination of intimate images, obtained with or without consent, with the purpose of shaming, stigmatising or harming the victim (points 33 and 41).”]

Specjalna sprawozdawczyni sformułowała szereg zaleceń dla państw, w tym zalecenie, by państwa wyraźnie zakazywały i uznawały za przestępstwo przemoc online wobec kobiet, w szczególności rozpowszechnianie intymnych obrazów bez zgody oraz groźbę rozpowszechniania takich obrazów (pkt 101), oraz by państwa umożliwiały ofiarom uzyskanie nakazów ochrony, które uniemożliwią ich oprawcom publikowanie lub udostępnianie intymnych obrazów bez ich zgody (pkt 104).

Artykuł 137 Kodeksu karnego („Naruszenie prywatności”) stanowi, że bezprawne zbieranie lub rozpowszechnianie informacji o życiu prywatnym osoby, stanowiących jej tajemnice osobiste lub rodzinne, bez zgody zainteresowanej osoby, lub inaczej rozpowszechnianie takich informacji w debacie publicznej, w dziele sztuki wystawionym na widok publiczny lub w środkach masowego przekazu, jest przestępstwem zagrożonym karą grzywny lub karą pozbawienia wolności do dwóch lat.

[,,Article 137 of the Criminal Code (“Breach of privacy”) establishes that illegal collection or dissemination of information on the person’s private life constituting his or her personal or family secrets, without the consent of the person concerned, or else dissemination of such information in public speech, in a work of art on public display or in the mass media, is an offence punishable by a fine or up to two years’ imprisonment.”]

W kwietniu 2018 r. w art. 105.1 Kodeksu postępowania karnego wprowadzono nowy środek przymusu w postępowaniu karnym w postaci postanowienia sądu o zakazie określonego zachowania (запрет определенных действий). Sąd może, na wniosek prowadzącego sprawę śledczego, wydać postanowienie zobowiązujące podejrzanego lub oskarżonego w postępowaniu karnym do stawienia się na wezwanie, powstrzymania się od określonego zachowania i przestrzegania nałożonych ograniczeń (część 1). Wyczerpujący wykaz rodzajów zachowań, które mogą podlegać ograniczeniom, obejmuje zakaz opuszczania miejsca zamieszkania, zakaz odwiedzania lub zbliżania się do określonych miejsc lub uczestniczenia w określonych wydarzeniach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami oraz zakaz otrzymywania lub wysyłania listów, korzystania ze środków łączności lub Internetu.

[,,In April 2018, a new measure of restraint in criminal proceedings in the form of a court order prohibiting certain conduct (запрет определенных действий) was introduced in Article 105.1 of the Code of Criminal Procedure. The court may, on an application from the investigator in charge of the case, issue an order requiring a suspect or defendant in criminal proceedings to appear when summoned, to abstain from certain conduct and to comply with the restrictions imposed (part 1). An exhaustive list of types of conduct which may be restricted includes a prohibition to leave the place of residence, a prohibition to visit or approach certain places or to attend certain events, a prohibition to communicate with certain persons, and a prohibition to receive or send letters, to use means of communication or the Internet.”]

cyberprzemoc; przewlekłość postępowania; przedawnienie; zasada skuteczności; art. 8 EKPCz; postępowanie karne

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-211794