Izba

Odmowa rejestracji organizacji promujących prawa osób LGBT przez władze rosyjskie na podstawie sprzeczności z moralnością publiczną

Art. 6 ust. 1 EKPCz

„1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości”

Art. 11 EKPCz

„1. Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się oraz do swobodnego
stowarzyszania się, włącznie z prawem tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla ochrony swoich interesów.
2. Wykonywanie tych praw nie może podlegać innym ograniczeniom niż te, które określa ustawa i które są konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwu, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody w nakładaniu zgodnych z prawem ograniczeń w korzystaniu z tych praw przez członków sił zbrojnych, policji lub administracji państwowej”

Art. 14 EKPCz w zw. z art. 11 EKPCz

„Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn”

1. Pan Żdanow w 2006 r. chciał zarejestrować stowarzyszenie Rainbow House, mające na celu ochronę praw homoseksualistów i promowanie tolerancji. W tym celu udał się do regionalnego oddziału Federalnej Służby Rejestracji Ministerstwa Sprawiedliwości w Tiumeniu. Zasięgnięto opinii biegłego, na której podstawie Federalna Służba odmówiła rejestracji stowarzyszenia ze względu na bezpieczeństwo publiczne. Stwierdzono, że promocja „nietradycyjnej” orientacji seksualnej może prowadzić do zniszczenia zmysłu moralnego społeczeństwa oraz podważenia suwerenności Rosji przez zmniejszenie populacji, a także ataku na konstytucyjnie chronioną pozycję rodziny. W konsekwencji więc organizacja Rainbow House może być uznana za ekstremistyczną. Decyzja taka została podtrzymana przez organ odwoławczy, a następnie przez sąd dzielnicowy i moskiewski sąd miejski. W 2007 r. pan Żdanow ponownie wystąpił o rejestrację Rainbow House. Ponownie zasięgnięto opinii biegłego i ponownie podawano te same argumenty. Odmowna decyzja została podtrzymana przez sądy obydwu instancji w Tiumieniu. Ponowne wnioski w 2010 r. o rejestrację były oddalane z tej samej przyczyny. Sądy rosyjskie stwierdzały, że wolność zgromadzania się pana Żdanowa nie została ograniczona, albowiem organizacja mogła funkcjonować jako stowarzyszenie zwykłe niepodlegające rejestracji, a nadto organizacja zostanie zarejestrowana, jeżeli zostaną usunięte „defekty” statutu.

2. Pan Aleksiejew w 2009 r. chciał utworzyć organizację pożytku publicznego Movement for Marriage Equality, mającą na celu ochronę praw człowieka – szczególnie ochronę osób LGBT przed dyskryminacją, w szczególności przez legalizację małżeństw jednopłciowych. Regionalny oddział Federalnej Służby Rejestracji Ministerstwa Sprawiedliwości w Moskwie odmówił rejestracji, powołując się – poza uchybieniami proceduralnymi – na sprzeczność z art. 12 kodeksu rodzinnego Rosji, mówiącego o tym, że małżeństwo jest związkiem kobiety i mężczyzny oraz z art. 2 ustawy o organizacjach pozarządowych, wymieniającym dopuszczalne cele działalności tych organizacji. Pan Aleksiejew odwołał się do sądu dzielnicowego, który oddalił skargę, stwierdzając, że tak sformułowane cele działalności są niezgodne z rosyjską moralnością, wedle której małżeństwo jest związkiem kobiety i mężczyzny, mającym na celu spłodzenie i wychowanie dzieci. Moskiewski sąd miejski utrzymał ten wyrok w mocy.

3. Panowie Aleksiejew, Nepomniaszczij i Naumczik w 2011 r. postanowili zarejestrować stowarzyszenie Sochi Pride House, mającą na celu walkę z homofobią w sporcie, promowanie pozytywnych relacji w stosunku do osób LGBT i stworzenie dla nich przestrzeni w trakcie Igrzysk Olimpijskich w Soczi. Regionalny oddział Federalnej Służby Rejestracji Ministerstwa Sprawiedliwości w Krasnodarze odmówił rejestracji z przyczyn formalnych oraz ze względu na nazwę, która nie była w języku rosyjskim (na podstawie ustawy o języku rosyjskim). Sąd dzielnicowy w Krasnodarze 20 lutego 2012 r. utrzymał decyzję w mocy, stwierdzając, że odpowiada ona prawu; stwierdził także, że nie istnieje powód dla umożliwienia rejestracji organizacji, której cele są niezgodne z moralnością publiczną. Apelację według prawa rosyjskiego wnosi się w terminie miesięcznym od czasu orzeczenia. 19 marca 2012 r. skarżący wysłali pocztą wstępną wersję apelacji; 26 marca 2012 r. wysłali ostateczną wersję apelacji. Apelacja została jednak odrzucona, jako wniesiona po terminie, albowiem dokumenty te wpłynęły do sądu 26 marca i 4 kwietnia 2012 r., mimo tego że skarżący mieli potwierdzenie nadania apelacji oraz koperty z potwierdzeniem daty odbioru wyroku sądu dzielnicowego. Krasnodarski sąd regionalny podtrzymał decyzję o odrzuceniu apelacji, toteż nigdy nie została ona merytorycznie rozpoznana. Poza naruszeniem art. 11 w związku z art. 14 EKPCz i art. 11 EKPCz, skarżący podnosili w tej sprawie także naruszenie art. 6 EKPCz.

1. Nadużycie prawa do skargi do ETPCz zachodzi wówczas, gdy skarżący opiera się na nieprawdziwych okolicznościach lub gdy skarżący zachowuje się w stosunku do Trybunału nielojalnie, tj. np. używa skrajnie niewłaściwego języka, powoduje obstrukcję Trybunału przez kierowanie jawnie nieuzasadnionych wniosków, uzyskuje dowody na poparcie skargi za pomocą naruszenia praw konwencyjnych innych osób (§ 80–81).

2. W realiach niniejszej sprawy do nadużycia prawa do skargi doszło przez niewybredne obrażanie sędziów ETPCz na portalu społecznościowym po tym, jak skarżący nie otrzymał w innej sprawie zadośćuczynienia. Skarżący czynił to nawet po upomnieniu ze strony ETPCz (§ 84–85).

3. Rozstrzyganie kwestii interpretacji i stosowania prawa krajowego, w szczególności kwestii proceduralnych, takich jak przestrzeganie terminu do wniesienia środka zaskarżenia, należy do sądów krajowych, jednakże rolą Trybunału jest weryfikacja zgodności skutków prawnych z prawami gwarantowanymi przez Konwencję (§ 95).

4. Do naruszenia art. 6 EKPCz może dochodzić, jeżeli termin do wniesienia środka zaskarżenia jest zbyt krótki, jeżeli termin zaczyna biec od momentu, w którym strona nie mogła się faktycznie zapoznać z treścią orzeczenia albo gdy odrzucenie środka zaskarżenia nie jest przewidywalnym skutkiem uchybienia terminu (§ 96).

5. Do braku przewidywalności skutku uchybienia terminu w realiach niniejszej sprawy doszło także dlatego, że wobec wątpliwości sąd krajowy nie oznaczył ani początku, ani końca terminu do wniesienia środka zaskarżenia (§ 99–101).

6. Niezarejestrowane lub rozwiązane (nieistniejące) w świetle prawa krajowego jednostki organizacyjne mogą mieć legitymację skargową do ETPCz. Brak rejestracji lub rozwiązanie organizacji może dotykać praw konwencyjnych zarówno osób fizycznych, jak i samej jednostki organizacyjnej (§ 115).

7. Ograniczenia wolności stowarzyszania się muszą być rozumiane wąsko; państwo ma w takich sprawach jedynie wąski margines oceny, a uzasadniać ingerencję może jedynie palącą społeczną potrzebą (§ 140).

8. Ograniczenie wolności stowarzyszania się osób LGBT tylko ze względu na moralność publiczną nie jest słusznym celem, który mógłby uzasadniać takie ograniczenie na gruncie art. 11 EKPCz (§ 152–154).

9. W realiach sprawy nie można twierdzić, aby stowarzyszanie się osób LGBT zagrażałoby suwerenności Federacji Rosyjskiej przez doprowadzenie do spadku liczby urodzeń. Ponieważ ani sądy krajowe, ani rząd nie wytłumaczyły związku przyczynowego, nie można uznawać takiego uzasadnienia za usprawiedliwiające ograniczenie wolności stowarzyszania się (§ 156).

10. Konwencja nie gwarantuje braku konfrontacji z innymi poglądami, nawet niepodzielanymi przez większość społeczeństwa. W istocie wymóg głoszenia wyłącznie poglądów zgodnych ze zdaniem większości społeczeństwa czyniłby wolność stowarzyszania się uprawnieniem iluzorycznym (§ 158).

11. Pozytywnym obowiązkiem państwa wynikającym z art. 11 EKPCz jest zapewnienie bezpieczeństwa stowarzyszeniom głoszącym niepopularne poglądy. W państwie demokratycznym zapewnienie bezpieczeństwa osobom LGBT nie może polegać na eliminacji pluralizmu (§ 162–164) .

12. Jednostka organizacyjna może być ofiarą dyskryminacji nawet jeżeli dotyczy to cech, które mogą przynależeć tylko osobie fizycznej, takiej jak orientacja seksualna (§ 170–171) .

13. W zakresie nierównego traktowania ze względu na orientację seksualną państwa-strony mają wąski margines oceny, a uzasadnienie musi odpowiadać szczególnie wysokim wymogom. Nierówne traktowanie wyłącznie ze względu na orientację seksualną jest niedopuszczalne (§ 179).

prawa osób LGBT; dyskryminacja; wolność zrzeszania się; moralność publiczna; odmowa rejestracji stowarzyszenia

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-194448