Izba

Handel ludźmi a praca przymusowa

Art. 4 EKPCz

„1. Nikt nie może być trzymany w niewoli lub w poddaństwie.

2. Nikt nie może być zmuszony do świadczenia pracy przymusowej lub obowiązkowej.

3. W rozumieniu tego artykułu pojęcie „praca przymusowa lub obowiązkowa” nie obejmuje:

a)żadnej pracy, jakiej wymaga się zwykle w ramach wykonywania kary pozbawienia wolności orzeczonej zgodnie z postanowieniami artykułu 5 niniejszej konwencji lub w okresie warunkowego zwolnienia;

b)żadnej służby o charakterze wojskowym bądź służby wymaganej zamiast obowiązkowej służby wojskowej w tych krajach, które uznają odmowę służby wojskowej ze względu na przekonania;

c)żadnych świadczeń wymaganych w stanach nadzwyczajnych lub klęsk zagrażających życiu lub dobru społeczeństwa;

d)żadnej pracy ani świadczeń stanowiących część zwykłych obowiązków obywatelskich.”

Skarżący, obywatele Bośni i Hercegowiny, byli zatrudniani jako pracownicy fizyczni przez spółkę Serbaz Design and Construction z siedzibą w Azerbejdżanie. Spółka brała udział w wydawaniu Skarżącym wiz turystycznych, organizowała przeloty do Azerbejdżanu i zapewniała kwaterunek. Skarżący przebywali w pomieszczeniach goszczących od 12 do 24 osób. Nie było dostępu do bieżącej wody, ogrzewania czy prądu, śmieci nie były odbierane. Do końca maja 2009 r., daty rozwiązania spółki Serbaz, żaden ze Skarżących nie otrzymał wynagrodzenia.

Po powrocie do Bośni i Hercegowiny Skarżący wytoczyli powództwo przeciwko spółce Serbaz o zapłatę wynagrodzenia i zadośćuczynienia za krzywdę. Pozwana spółka argumentowała, że Skarżący byli zatrudniani przez inną spółkę, a na mocy umowy Serbaz odpowiadał jedynie za zakwaterowanie i wyżywienie pracowników. Pozwana spółka nie przedstawiła oryginałów dokumentów popierających jej tezy, niemniej powództwo oddalono.

Postępowanie przed sądem drugiej instancji zakończyło się utrzymaniem skarżonego wyroku w mocy. Sąd nie odniósł się do części zarzutów apelacyjnych.

Na terytorium Bośni i Hercegowiny wszczęto postępowanie przygotowawcze przeciwko osobom związanym ze spółką Serbaz. Postawiono im zarzuty udziału w zorganizowanej grupie przestępczej i handlu ludźmi. Ze względu na trudności w uzyskaniu pomocy prawnej od organów wymiaru sprawiedliwości Azerbejdżanu, postępowanie karne doprowadziło jedynie do skazania dwóch oskarżonych.

• Zgodnie z art. 32 EKPCz kognicja Trybunału ograniczona jest do kwestii podniesionych przez Skarżących w skardze. Nie wyłącza to jednak kompetencji Trybunału do zmiany kwalifikacji prawnej prezentowanego w skardze stanu faktycznego (§ 124). Trybunał nie może natomiast brać pod uwagę elementów stanu faktycznego, który nie został wskazany w skardze. W tym zakresie Skarżący może wyjaśniać istotne okoliczności faktyczne sprawy, ale nie uzupełniać je (§ 125).

• Pojęcie „pracy przymusowej” nie obejmuje sytuacji, w której jednostka dobrowolnie zobowiązuje się do wykonywania pracy, a następnie świadczenie to jest zgodnie z prawem egzekwowane. „Praca przymusowa” dotyka stanów faktycznych, w których osoba nie wyraziła dobrowolnie zgody na świadczenie pracy. (§ 147)

• Choć nie wskazane wprost w art. 4 EKPCz, przestępstwo handlu ludźmi może stanowić podstawę faktyczną pracy przymusowej (§ 154). Państwa, na mocy art. 2, 3 i 4 EKPCz, są obowiązane do zapobiegania popełnianiu przestępstwa handlu ludźmi. Przepisy te stanowią źródło pozytywnego obowiązku państw (§ 185).

• W sytuacji, w której organy wymiaru sprawiedliwości nie przeprowadziły prawidłowo postępowania przygotowawczego, nie można zarzucać niewyczerpania krajowej ścieżki odwoławczej. (§ 209)

Kodeks karny

-Art. 144 § 1

„Kto werbuje, transportuje, dostarcza, przekazuje, przechowuje lub przyjmuje osoby z zastosowaniem: przemocy, groźby bezprawnej, uprowadzenia, podstępu, wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności, udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą w celu jej wykorzystania podlega karze pozbawienia wolności od lat dwóch do lat pięciu.”

[„Trafficking in persons, that is the recruitment, acquisition, apprehension, harbouring, transportation, transfer or receipt of persons, by means of the threat or use of force or other forms of coercion, of abduction, of fraud, of deception, of the abuse of power or of a position of vulnerability or of the giving or receiving of payments or benefits to achieve the consent of a person having control over another person, for the purpose of exploitation –is punishable by deprivation of liberty for a period of five to ten years”]

-Art. 144 § 2

„Kto zmusza osobę do wykonywania pracy z zastosowaniem groźby bezprawnej, przemocy lub pozbawienia wolności, w warunkach innych niż wskazane w ustawie, podlega karze ograniczenia wolności do lat dwóch lub karze pozbawienia wolności do lat dwóch.”

[„Forcing a person to perform certain work (service) by means of intimidation, use or threat of force, or by means of confinement other than in the situations prescribed by the law is punishable by correctional labour for a period of up to two years or deprivation of liberty for the same period.”]

Kodeks pracy

– Art. 6

„Przepisy niniejszego kodeksu nie znajdują zastosowania do:

d) cudzoziemców wykonujących pracę na podstawie umowy zawartej z zagranicznym podmiotem prawa, nawet jeżeli pracę świadczą na terytorium Republiki Azerbejdżanu.”

[„This Code is not applicable to the following persons:

…

(d)  foreigners who have concluded employment contracts with a foreign country’s legal entity in that foreign country and who perform their employment functions at an enterprise (branch or representative office) in the Republic of Azerbaijan”]

art. 4 EKPCz, handel ludźmi, praca przymusowa, wynagrodzenie, kwaterunek

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-212040