Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE) dotyczący wykładni art. 56 i 63 TFUE, a także art. 36 i 40 Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym z dnia 2 maja 1992 r (dalej: „porozumienie EOG”), złożony przez Grondwettelijk Hof (Trybunał Konstytucyjny, Belgia) w ramach sporu pomiędzy Anton van Zantbeek VOF a Ministerraad (radą ministrów, Belgia) w sprawie skargi o stwierdzenie nieważności przepisów prawa krajowego rozszerzających zakres stosowania podatku od transakcji giełdowych

Czy art. 56 i 63 TFUE oraz art. 36 i 40 porozumienia EOG należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, które wprowadzają podatek od transakcji giełdowych zawartych lub wykonanych na zlecenie rezydenta tego państwa członkowskiego przez zawodowego pośrednika niebędącego rezydentem, w wyniku czego tego rodzaju zleceniodawca jest osobą zobowiązaną do zapłaty podatku i do spełnienia obowiązków sprawozdawczych związanych z tym podatkiem?

Artykuł 56 TFUE i art. 36 Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym z dnia 2 maja 1992 r. należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, które wprowadzają podatek od transakcji giełdowych zawartych lub wykonanych na zlecenie rezydenta tego państwa członkowskiego przez zawodowego pośrednika niebędącego rezydentem, co skutkuje ograniczeniem swobodnego świadczenia usług wykonywanych przez takich zawodowych pośredników, o ile przepisy te oferują takiemu zleceniodawcy i owym zawodowym pośrednikom ułatwienia, zarówno w zakresie obowiązków sprawozdawczych związanych z tym podatkiem, jak i w zakresie jego płatności, które zawężają owo ograniczenie do tego, co konieczne do osiągnięcia zgodnych z prawem celów zamierzonych przez owe przepisy.

Wnioskiem z dnia 20 czerwca 2017 r. Anton van Zantbeek, spółka z siedzibą w Belgii, wniosła do sądu pytającego, Grondwettelijk Hof (Trybunału Konstytucyjnego, Belgia), skargę o stwierdzenie nieważności art. 122 i 123 ustawy programowej, które wprowadziły, odpowiednio, drugi akapit do art. 120 i 126/2 kodeksu podatków i opłat. Przepisy te rozszerzyły zakres stosowania podatku od transakcji giełdowych, któremu podlegają transakcje zawarte lub wykonane w Belgii, dotyczące belgijskich lub zagranicznych funduszy publicznych, o ile transakcja jest przeprowadzana za pośrednictwem zawodowego pośrednika. Zgodnie z tymi przepisami, z jednej strony, poza transakcjami giełdowymi zawartymi lub wykonanymi w Belgii, w zakresie, w jakim transakcja jest wykonywana przez zawodowego pośrednika, opodatkowaniu takiemu podlegają transakcje, które są „uznane za zawarte lub wykonane” w tym państwie członkowskim, tj. transakcje, w przypadku których zlecenie zostało wydane przez belgijskiego rezydenta na rzecz zawodowego pośrednika niebędącego rezydentem. Z drugiej strony, w przypadku, gdy pośrednik zawodowy ma siedzibę za granicą, to już nie on jest osobą zobowiązaną do zapłaty podatku od transakcji giełdowych ponoszonego przez jego klienta oraz do spełnienia związanych z tym obowiązków sprawozdawczych, jest nią natomiast sam zleceniodawca.

• Jeżeli przepis krajowy dotyczy jednocześnie swobodnego świadczenia usług i swobodnego przepływu kapitału, Trybunał bada rozpatrywany przepis zasadniczo jedynie w świetle jednej z tych dwóch swobód, jeżeli okazuje się, że w okolicznościach postępowania głównego jedna z nich jest całkowicie drugorzędna względem drugiej i może być z nią połączona. (nb. 20-22)
• 56 TFUE wymaga zniesienia wszelkich ograniczeń w swobodnym świadczeniu usług opartych na okoliczności, że usługodawca ma siedzibę w innym państwie członkowskim niż państwo świadczenia usługi. (nb. 23)
• Przepisy krajowe będące przedmiotem postępowania głównego skutkują opodatkowaniem zleceniodawców będących rezydentami w identyczny sposób, niezależnie od miejsca prowadzenia działalności przez tych pośredników, jednak skutkują one również nałożeniem dodatkowej odpowiedzialności i obowiązków na tych zleceniodawców, którzy zdecydują się skorzystać z usług pośrednika niebędącego rezydentem. W związku z tym zleceniodawcy będący rezydentami, korzystający z usług pośrednika niebędącego rezydentem, są zobowiązani w szczególności do samodzielnego zadeklarowania tegoż podatku w formie pokwitowania zawierającego informacje, o których mowa w art. 127 kodeksu podatków i opłat, oraz do jego zapłaty w terminie dwóch miesięcy, pod rygorem nałożenia grzywny, chyba że mogą wykazać, że został on już zapłacony przez pośrednika lub przez jego przedstawiciela w Belgii. Takie przepisy krajowe ustanawiają zatem różnicę w traktowaniu usługobiorców w zakresie pośrednictwa finansowego będących rezydentami w Belgii, co może zniechęcić ich do korzystania z usług usługodawców niebędących rezydentami, utrudniając im jednocześnie oferowanie swoich usług w tym państwie członkowskim. Takie ustawodawstwo krajowe stanowi wobec tego ograniczenie swobody świadczenia usług. (nb. 27-29)
• Ograniczenie swobody świadczenia usług, o jakim mowa w postępowaniu głównym, może być uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego. Jednakże stosowanie tego ograniczenia musi zapewniać osiągnięcie zamierzonego celu i nie może wykraczać poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia. Do nadrzędnych względów interesu ogólnego, które mogą uzasadniać ograniczenie wykonywania swobody świadczenia usług, należy zarówno konieczność zapewnienia skuteczności poboru podatków jak i kontroli podatkowych, których celem jest zwalczanie oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania. Przepisy te mają na celu między innymi zapobieganie nieuczciwej konkurencji między pośrednikami zawodowymi będącymi rezydentami a pośrednikami zawodowymi niebędącymi rezydentami w zakresie, w jakim pierwsi z nich są zobowiązani do pobierania u źródła podatku od transakcji giełdowych w imieniu swoich klientów przy realizacji transakcji giełdowych zgodnie z przepisami kodeksu podatków i opłat, natomiast drudzy z nich nie są do tego zobowiązani w przypadku transakcji realizowanych na rzecz klientów belgijskich, a także umożliwiają zapewnienie skuteczności poboru podatków i kontroli podatkowych. Takie względy, które w niniejszej sprawie są ściśle ze sobą powiązane, odpowiadają pojęciu „nadrzędnych względów interesu ogólnego”, w związku z czym mogą one uzasadniać ograniczenie swobodnego świadczenia usług. (nb. 30, 32-35)
• Skutecznego ustanowienia i kontrolowania podatku takiego jak podatek od transakcji giełdowych, który jest pobierany od każdej transakcji giełdowej, nie można uzyskać wyłącznie w drodze współpracy administracyjnej oraz automatycznej i obowiązkowej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania. Chociaż przepisy krajowe skutkują tym, że belgijski zleceniodawca staje się osobą zobowiązaną do zapłaty podatku od transakcji giełdowych, gdy zawodowy pośrednik ma siedzibę za granicą, to jednak ograniczają one obciążenia wynikające z tego opodatkowania do tego, co jest konieczne do osiągnięcia zamierzonych celów – wystarczy, by zleceniodawca przedstawił w tym celu pokwitowanie, o którym mowa w art. 127 kodeksu podatków i opłat, wskazując nazwę pośrednika zawodowego niebędącego rezydentem, rodzaj i wartość transakcji oraz wartość tego podatku wraz z na przykład wyciągiem z rachunku potwierdzającym jego zapłatę. (nb. 38-40)
• Ponadto, zleceniodawca będący rezydentem może uzgodnić z profesjonalnym pośrednikiem niebędącym rezydentem, z którego usług korzysta, że ten ostatni zobowiąże się do dostarczenia mu wyciągu z rachunku transakcji wykazującego zapłatę podatku od transakcji giełdowych, jak w przypadku pośredników mających siedzibę w Belgii. Sąd pytający wskazuje również, że pośrednik zawodowy niebędący rezydentem ma możliwość wyznaczenia pełnomocnika w celu dopełnienia tych formalności. Co więcej, ustawodawstwo krajowe dąży również do uproszczenia zarządzania dowodami w odniesieniu do płatności podatku od transakcji giełdowych. Przepisy te pozwalają pośrednikom niebędącym rezydentami, nie zobowiązując ich do tego, na uzyskanie zatwierdzenia przedstawiciela z siedzibą w Belgii w celu wypełniania w ich imieniu obowiązków sprawozdawczych związanych z płatnością tego podatku, który będzie w tym zakresie zobowiązany. Opcja ta może w szczególności złagodzić trudności związane z koniecznością wypełnienia pokwitowania, o którym mowa w art. 127 kodeksu podatków i opłat, w języku, którym nie posługuje się pośrednik zawodowy niebędący rezydentem. Taki wybór opcji, z korzyścią zarówno dla zleceniodawców będących rezydentami, jak i dla zawodowych pośredników niebędących rezydentami, który pozwala im na wybranie spośród tych opcji rozwiązania, które wydaje im się najmniej restrykcyjne, zawęża ograniczenie swobodnego świadczenia usług wynikające z przepisów krajowych będących przedmiotem postępowania głównego do tego, co jest konieczne do osiągnięcia celów, którym one służą, w związku z czym przepisy, które oferują owym zleceniodawcom i zawodowym pośrednikom ułatwienia, zarówno w zakresie obowiązków sprawozdawczych związanych z podatkiem od transakcji giełdowych, jak i jego płatności, nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów. (nb. 41-43)

brak

Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. UE 2016 C 202, s. 1)

https://eur-lex.europa.eu/TFUE…

Art. 56

Art. 63

Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym z dnia 2 maja 1992 r. (Dz.U. 1994, L 1, s. 3)

https://eur-lex.europa.eu/porozumienie EOG…

Art. 36

Art. 40

Prawo belgijskie

Code des droits et taxes divers (kodeks podatków i opłat)

Art. 120

Następujące transakcje dotyczące belgijskich lub zagranicznych funduszy publicznych, zawarte lub wykonane w Belgii, podlegają podatkowi od transakcji giełdowych:

1. wszelka sprzedaż, zakup, oraz, bardziej ogólnie, wszelkie odpłatne zbycie i nabycie;

[…]

3. każde odkupienie akcji przez spółkę inwestycyjną, gdy transakcja wiąże się z kapitalizacją akcji;

[…]

Transakcje, o których mowa w akapicie pierwszym, są również uznane za zawarte lub wykonane w Belgii, jeżeli zlecenie odnoszące się do tych transakcji zostało złożone bezpośrednio lub pośrednio u pośrednika mającego siedzibę za granicą:

– przez osobę fizyczną mającą miejsce zwykłego pobytu w Belgii;

– albo przez osobę prawną na rachunek siedziby lub zakładu tej osoby prawnej w Belgii.

Art. 125 ust. 1

Podatek jest płatny nie później niż w ostatnim dniu roboczym:

1. drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym transakcja została zawarta lub wykonana, gdy zleceniodawca jest osobą zobowiązaną do zapłaty podatku;

2. miesiąca następującego po miesiącu, w którym transakcja została zawarta lub wykonana, w pozostałych przypadkach.

Podatek uiszcza się w formie płatności lub przelewu na rachunek bankowy właściwego urzędu.

W dniu zapłaty osoba zobowiązana do zapłaty składa w tym urzędzie deklarację określającą podstawę pobrania oraz wszelkie informacje niezbędne do jej ustalenia.

Art. 126/2

Zawodowi pośrednicy są osobiście odpowiedzialni za prawa do transakcji, które przeprowadzają w imieniu osób trzecich lub na własny rachunek.

Jeżeli jednak zawodowy pośrednik ma siedzibę za granicą, zleceniodawca jest osobą zobowiązaną do zapłaty podatku i podlega obowiązkom, o których mowa w art. 125, chyba że może on wykazać, że podatek został zapłacony.

Art. 126/3

Zawodowi pośrednicy niemający siedziby w Belgii mogą, przed dokonaniem lub zawarciem transakcji giełdowych w Belgii, uzyskać zatwierdzenie, przez ministra finansów lub jego pełnomocnika, dla przedstawiciela mającego siedzibę w Belgii. Przedstawiciel ten odpowiada solidarnie wobec państwa belgijskiego za zapłatę należności z tytułu transakcji dokonywanych przez zawodowego pośrednika, w imieniu osób trzecich lub na własny rachunek, oraz za wykonanie wszystkich zobowiązań, za które odpowiedzialny jest zawodowy pośrednik zgodnie z niniejszym tytułem.

W przypadku śmierci przedstawiciela, cofnięcia jego zatwierdzenia lub zdarzenia pociągającego jego niezdolność do wykonywania działalności należy natychmiast zadbać o jego zastąpienie.

Król określa warunki i procedury zatwierdzania odpowiedzialnego przedstawiciela.

Art. 127

Najpóźniej w dniu roboczym następującym po dniu, w którym transakcja została zrealizowana, pośrednik jest zobowiązany do dostarczenia zleceniodawcy pokwitowania z podaniem nazwy beneficjenta i pośrednika, specyfikacji transakcji, kwoty lub wartości transakcji oraz kwoty należnego podatku.

http://curia.europa.eu/C-725/18…