Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący wykładni art. 3 ust. 1 dyrektywy Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów (dalej: „dyrektywa 2001/23”), złożony przez Arbeidshof te Gent (trybunał pracy w Gandawie, Belgia)

Czy w wypadku przejęcia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 1 ust. 1 dyrektywy 2001/23 przez kilku przejmujących, wykładni art. 3 ust. 1 akapit pierwszy tej dyrektywy należy dokonywać w ten sposób, że prawa i obowiązki wynikające z istniejącej w momencie tego przejęcia umowy o pracę przechodzą na każdego przejmującego proporcjonalnie do zadań wykonywanych przez pracownika, czy przechodzą tylko na tego przejmującego, dla którego pracownik wykonuje swoje obowiązki tytułem głównym? Czy wykładni tego przepisu należy dokonywać w ten sposób, że wobec żadnego z przejmujących nie można powoływać się na ochronę praw i obowiązków wynikających z umowy o pracę?

W wypadku przejęcia przedsiębiorstwa przez kilku przejmujących, wykładni art. 3 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów należy dokonywać w ten sposób, że prawa i obowiązki wynikające z istniejącej w momencie tego przejęcia umowy o pracę przechodzą na każdego przejmującego proporcjonalnie do zadań wykonywanych przez pracownika, pod warunkiem że wynikający z tego podział umowy o pracę jest możliwy oraz nie powoduje pogorszenia warunków pracy ani nie stanowi zagrożenia dla gwarantowanej przez tę dyrektywę ochrony praw pracowniczych, czego ustalenie należy do sądu odsyłającego. W wypadku gdyby taki podział okazał się niemożliwy do zrealizowania lub gdyby naruszał prawa tego pracownika, należałoby przyjąć zgodnie z art. 4 wspomnianej dyrektywy, że wynikające z tego ewentualne rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z powodu leżącego po stronie przejmującego, nawet jeśli do rozwiązania dochodzi z inicjatywy pracownika.

Od 1992 r. S. Govaerts była zatrudniona przez spółkę Multiple Immo Services NV, a następnie przez jej następców prawnych – ostatnio przez spółkę ISS. W 2004 r. S. Govaerts zawarła z ISS nową umowę o pracę na czas nieokreślony, zachowując przy tym staż pracy nabyty od 1992 r. ISS zajmowała się pracami porządkowymi i utrzymywaniem czystości w różnych budynkach miasta Gandawa (Belgia), w ramach podzielonego na trzy części zamówienia. Pierwsza część obejmowała muzea i budynki historyczne, druga biblioteki i domy kultury, a trzecia budynki administracyjne. W 2013 r. S. Govaerts została koordynatorką zadań w ramach tych trzech obiektów. Następnie miasto Gandawa ogłosiło przetarg dotyczący wymienionych trzech części zamówienia. Po zakończeniu tej procedury w czerwcu 2013 r. oferta ISS nie została ponownie wybrana. Pierwszą i trzecią część zamówienia przyznano Atalian, z kolei drugą Cleaning Masters NV.

Wobec powyższego ISS poinformowała Atalian, że względem S. Govaerts, która była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w obiektach, które zostały przejęte przez Atalian, powinien znajdować zastosowanie Układ zbiorowy pracy nr 32 bis z dnia 7 czerwca 1985 r. dotyczący ochrony praw pracowniczych w przypadku zmiany pracodawcy w wyniku przejęcia przedsiębiorstwa na podstawie umowy i określający prawa pracowników przejętych w ramach przejęcia majątku po ogłoszeniu upadłości lub zawarciu ugody sądowej (dalej jako „układ zbiorowy nr 32 bis”). Atalian zakwestionowała ten tok rozumowania.

W dniu 30 sierpnia 2013 r. ISS wysłała dwa listy polecone – jeden zaadresowany do S. Govaerts, informujący, że na skutek przejęcia przedsiębiorstwa rozpocznie ona pracę w Atalian i odtąd nie będzie już wchodziła w skład personelu ISS (w rezultacie ISS wydała S. Govaerts zaświadczanie o bezrobociu, zgodnie z którym dzień 31 sierpnia 2013 r. był ostatnim dniem jej zatrudnienia), oraz drugi do Atalian, z informacją, że umowa o pracę S. Govaerts zostaje z mocy prawa przejęta przez tę firmę z dniem 1 września 2013 r. W odpowiedzi Atalian poinformowała ISS, że według niej nie nastąpiło przejęcie przedsiębiorstwa w rozumieniu układu zbiorowego nr 32 bis i że w związku z tym nie pozostaje ona w żadnym stosunku umownym z S. Govaerts.

W listopadzie 2013 r. S. Govaerts wystąpiła z powództwem zarówno przeciwko ISS jak i Atalian do Arbeidsrechtbank te Gent (sądu pracy w Gandawie, Belgia) o wypłatę odszkodowania w związku z zakończeniem stosunku pracy, proporcjonalnej kwoty premii z tytułu końca roku, a także dodatku wakacyjnego za roczne okresy rozliczeniowe 2012 r. i 2013 r. Sąd ten orzekł, że rozwiązanie stosunku pracy z S. Govaerts było niezgodne z prawem i zasądził od ISS odszkodowanie w związku z zakończeniem stosunku pracy oraz premię z tytułu końca roku i dodatek wakacyjny. Natomiast skarga przeciwko Atalianowi została uznana za niedopuszczalną.

ISS wniosła apelację od tego wyroku do Arbeidshof te Gent (trybunału pracy w Gandawie, Belgia) utrzymując, że umowa o pracę z S. Govaerts z dniem 1 września 2013 r. została przeniesiona na Atalian w 85% oraz na Cleaning Masters w 15%. Sąd ten uznał, że w sprawie doszło do przejęcia przedsiębiorstwa. Z powodu powstałych z tego tytułu wątpliwości dotyczących konsekwencji tego przejęcia w odniesieniu do umowy o pracę zawartej z S. Govaerts zwrócił się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym.

• Nie można skutecznie powoływać się na dyrektywę 2001/23 w celu uzyskania poprawy warunków wynagrodzenia lub innych warunków pracy przy okazji przejęcia przedsiębiorstwa. (25)
• O ile zgodnie z celem dyrektywy 2001/23 należy chronić interesy pracowników, których dotyczy przejęcie, o tyle jednak nie można rozpatrywać tej kwestii w oderwaniu od interesów przejmującego, który musi być w stanie przeprowadzić konieczne dopasowania i dostosowania w celu kontynuacji swojej działalności. (26)
• Dyrektywa 2001/23 nie ma na celu wyłącznie ochrony interesów pracowników przy przejęciu przedsiębiorstwa, lecz powinna zapewnić sprawiedliwe wyważenie z jednej strony interesów pracowników, a z drugiej strony – interesów przejmującego. (26)
• W sytuacji gdy doszło do przejęcia jednostki gospodarczej w rozumieniu art. 1 ust. 1 dyrektywy 2001/23, w której pracownik był zatrudniony, okoliczność, że nastąpiło jednoczesne przejęcie przez jednego lub więcej przejmujących jest pozbawiona znaczenia w kontekście przeniesienia praw i obowiązków zbywającego, wynikających z umowy o pracę istniejącej w dniu przejęcia tej jednostki gospodarczej. (27)
• Zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2001/23 państwa członkowskie nie mogą wyłączyć z zakresu stosowania tej dyrektywy umów o pracę lub stosunków pracy wyłącznie ze względu na liczbę godzin pracy, która została lub ma zostać wykonana. (33)
• Przeniesienie praw i obowiązków wynikających z umowy o pracę na każdego z przejmujących, proporcjonalnie do zadań wykonywanych przez pracownika, pozwala co do zasady zapewnić właściwą równowagę między ochroną interesów pracowników i ochroną interesów przejmujących w zakresie, w jakim prawa pracownika wynikające z jego umowy o pracę są zachowane, podczas gdy na przejmujących nie nakłada się obowiązków większych niż te, które wiążą się dla nich z przejęciem przedsiębiorstwa. (34)
• Dyrektywa 2001/23 nie może być przywoływana jako podstawa pogorszenia warunków pracy pracownika, którego dotyczy przejęcie przedsiębiorstwa. (35)

Macieja Szpunara

http://curia.europa.eu/orzg_C-344/18…

Dyrektywa Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów (Dz.U. 2001, L 82, s. 16)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2001/23…

Art. 1 ust. 1
a) Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do każdego przypadku przejęcia przedsiębiorstwa, zakładu lub części przedsiębiorstwa, zakładu, przez innego pracodawcę w wyniku prawnego przeniesienia własności lub łączenia.
b) Zgodnie z lit. a) i dalszymi postanowieniami niniejszego artykułu, przejęcie w rozumieniu niniejszej dyrektywy, następuje wtedy, kiedy przejmowana jest jednostka gospodarcza, który zachowuje swoją tożsamość, oznaczającą zorganizowane połączenie zasobów, którego celem jest prowadzenie działalności gospodarczej, bez względu na to, czy jest to działalność podstawowa czy pomocnicza.

Art. 2 ust. 2 lit. a)
Niniejsza dyrektywa nie narusza ustawodawstwa krajowego w odniesieniu do definicji umowy o pracę lub stosunku pracy.
Państwa Członkowskie nie mogą jednak wyłączyć z zakresu niniejszej dyrektywy umów o pracę czy stosunków zatrudnienia jedynie dlatego, że przepracowano lub ma zostać przepracowana określona liczba godzin pracy.

Art. 3 ust. 1
Prawa i obowiązki zbywającego wynikające z umowy o pracę lub stosunku pracy istniejącego w momencie przejęcia, przechodzą, w wyniku tego przejęcia, na przejmującego.

Art. 4
1. Przejęcie przedsiębiorstwa, zakładu lub części przedsiębiorstwa lub zakładu nie stanowi samo w sobie podstawy do zwolnienia, czy to przez zbywającego czy przejmującego. Postanowienie to nie stoi na przeszkodzie zwolnieniom z powodów ekonomicznych, technicznych lub organizacyjnych, powodujących zmiany w stanie zatrudnienia.
Państwo Członkowskie może ustalić, że akapit pierwszy nie będzie stosowany wobec niektórych szczególnych kategorii pracowników, niechronionych przed zwolnieniem przez prawo czy praktykę Państw Członkowskich.
2. Jeżeli umowa o pracę lub stosunek pracy ulegają rozwiązaniu, ponieważ przejęcie pociąga za sobą poważne zmiany warunków pracy na niekorzyść dla pracownika, pracodawcę uważa się za odpowiedzialnego za rozwiązanie umowy o pracę lub stosunku pracy.

Transpozycja dyrektywy 2001/23 do prawa belgijskiego – Układ zbiorowy pracy nr 32 bis z dnia 7 czerwca 1985 r. dotyczący ochrony praw pracowniczych w przypadku zmiany pracodawcy w wyniku przejęcia przedsiębiorstwa na podstawie umowy i określający prawa pracowników przejętych w ramach przejęcia majątku po ogłoszeniu upadłości lub zawarciu ugody sądowej.

http://curia.europa.eu/C-344/18…