Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE) dotyczy wykładni dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/48/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (dalej: „dyrektywa 2004/48”) oraz art. 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych (dalej: „dyrektywa 2009/24”), złożony przez Cour d’appel de Paris (Sąd Apelacyjny w Paryżu, Francja)

Czy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/48/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej oraz Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych, należy interpretować w ten sposób, że naruszenie odnoszącego się do praw własności intelektualnej podmiotu praw autorskich do programu komputerowego postanowienia umowy licencyjnej dotyczącej tego programu wchodzi w zakres pojęcia „naruszenia praw własności intelektualnej” w rozumieniu dyrektywy 2004/48, a w konsekwencji że wspomnianemu podmiotowi przysługują wszystkie przewidziane w tej dyrektywie gwarancje, bez względu na to, jaki reżim odpowiedzialności został przewidziany w prawie krajowym?

Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/48/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych należy interpretować w ten sposób, że naruszenie postanowienia umowy licencyjnej dotyczącej programu komputerowy, które odnosi się do praw własności intelektualnej podmiotu praw autorskich do tego programu, wchodzi w zakres pojęcia „naruszenia praw własności intelektualnej” w rozumieniu dyrektywy 2004/48 i że w konsekwencji wspomnianemu podmiotowi przysługują wszystkie przewidziane w tej dyrektywie gwarancje, bez względu na to, jaki reżim odpowiedzialności został przewidziany w prawie krajowym.

Zgodnie z zawartą umową z dnia 25 sierpnia 2010 r., zmienioną aneksem z dnia 1 kwietnia 2012 r., spółka IT Development udzieliła operatorowi telefonii Free Mobile licencji wraz z umową serwisową na program pod nazwą ClickOnSite, będący scentralizowanym oprogramowaniem do zarządzania projektami. Miało to umożliwić Free Mobile organizację i monitorowanie w czasie rzeczywistym rozbudowy sieci stacji przekaźnikowych przez jej pracowników i zewnętrznych dostawców usług technicznych. W dniu 18 czerwca 2015 r. IT Development złożyła przeciwko spółce Free Mobile pozew do sądu pierwszej instancji w Paryżu za naruszenie jej praw autorskich do oprogramowania ClickOnSite, żądając naprawienia poniesionej przez siebie szkody. W pozwie zarzuciła ona Free Mobile dokonanie modyfikacji oprogramowania, polegające na stworzeniu nowych formularzy. Zdaniem IT Development owe modyfikacje były istotne, zaś Free Mobile nie miała prawa ich dokonywać. Free Mobile wniosła powództwo wzajemne o nadużycie prawa procesowego i podniosła, że żądania IT Development są niedopuszczalne i bezzasadne.

Wyrokiem z dnia 6 stycznia 2017 r. Sąd Wielkiej Instancji w Paryżu uznał żądania IT Development oparte na odpowiedzialności deliktowej Free Mobile za niedopuszczalne, oddalił powództwo odszkodowawcze Free Mobile oparte na naruszeniu prawa procesowego i obciążył IT Development kosztami postępowania. Sąd ten uznał, że w dziedzinie prawa własności intelektualnej funkcjonują dwa odrębne reżimy odpowiedzialności, z których jeden to odpowiedzialność ex delicto – w razie naruszenia określonych ustawą praw autora oprogramowania do korzystania z oprogramowania i rozporządzania prawem do tego korzystania, zaś drugi to odpowiedzialność ex contractu, powstająca w przypadku naruszenia jednego z praw autorskich zastrzeżonych w umowie. W rozpoznawanej przez Sąd Wielkiej Instancji w Paryżu sprawie Free Mobile jednoznacznie zarzucono naruszenie jej zobowiązań umownych, które wchodzodzi w zakres powództwa z tytułu odpowiedzialności kontraktowej.

IT Development złożyła apelację od tego wyroku do Sądu Apelacyjnego w Paryżu. Sąd ten zwrócił uwagę, że francuskie przepisy regulujące odpowiedzialność cywilną opierają się na zasadzie niedopuszczalności zbiegu odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej. Oznacza to, po pierwsze, że nikt nie może zostać pociągnięty przez inną osobę do odpowiedzialności kontraktowej i odpowiedzialności deliktowej za te same czyny, a po drugie, że w sytuacji, gdy strony są związane ważną umową, zaś szkoda poniesiona przez jedną ze stron wynika z niewykonania lub nienależytego wykonania jednego ze zobowiązań umownych przez drugą stronę, wyłącza się stosowanie reżimu deliktowego na rzecz odpowiedzialności kontraktowej. Wskazuje się również na fakt, że na gruncie prawa francuskiego naruszenie praw własności intelektualnej, które pierwotnie było czynem zabronionym, wchodzi w zakres odpowiedzialności deliktowej, lecz w prawie tym nie istnieje żaden przepis, zgodnie z którym naruszenie nie może występować w sytuacji istnienia umowy między stronami. W tym względzie na przykład w sprawach związanych z patentami i znakami towarowymi możliwe jest wytoczenie powództwa o stwierdzenie naruszenia wobec licencjobiorcy, który przekracza granice zawartej z nim umowy.

Sąd Apelacyjny w Paryżu zwraca uwagę, że art. 2 dyrektywy 2004/48, określający jej zakres stosowania, stanowi w sposób ogólny, że środki, procedury i środki naprawcze stosuje się do wszelkich naruszeń praw własności intelektualnej, niezależnie od tego, czy naruszenie wynika z niewykonania umowy, czy też nie. W tych okolicznościach Sąd Apelacyjny w Paryżu postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym.

• Postanowienia dyrektywy 2004/48 służą uregulowaniu wszystkich aspektów związanych nierozłącznie z prawami własności intelektualnej, w szczególności z ich egzekwowaniem oraz z ich naruszaniem, poprzez ustanowienie skutecznych środków prawnych, służących zapobieganiu naruszeniom, spowodowaniu ich zaprzestania lub zadośćuczynieniu za każde naruszenie istniejącego prawa własności intelektualnej. (40)
• Dyrektywa 2004/48 nie określa szczegółowych zasad stosowania gwarancji tam zawartych ani nie przewiduje zastosowania szczególnego reżimu odpowiedzialności w przypadku naruszenia praw własności intelektualnej. W związku z tym, ustawodawca krajowy ma swobodę w zakresie określania konkretnych sposobów ochrony wspomnianych praw i definiowania w szczególności charakteru, kontraktowego lub deliktowego, powództwa, które może wytoczyć ów podmiot w przypadku naruszenia swoich praw własności intelektualnej przeciwko licencjobiorcy programu komputerowego. (43, 44)
• Sąd krajowy jest zobowiązany do dokonywania wykładni prawa krajowego w możliwie najszerszym zakresie zgodnej z prawem Unii Europejskiej, a w związku z tym do zapewnienia, w ramach swojej właściwości, pełnej skuteczności prawa Unii Europejskiej przy rozpoznawaniu zawisłych przed nim sporów. Zasada ta wymaga, by sąd krajowy wziął pod uwagę całość prawa krajowego dla oceny tego, w jaki sposób może ono być stosowane, tak aby nie osiągnąć rezultatu sprzecznego z prawem Unii Europejskiej. (48)

Manuela Camposy Sánchez-Bordona

http://curia.europa.eu/orzg_C-666/18…

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/48/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz.U. 2004, L 157, s. 45)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2004/48…

Art. 2

1. Bez uszczerbku dla środków przewidzianych lub środków, które mogą być przewidziane w prawie wspólnotowym lub krajowym w zakresie, w jakim te środki mogą dawać właścicielom praw większe korzyści, przewidziane niniejszą dyrektywą procedury i środki naprawcze stosuje się, zgodnie z art. 3, do wszelkich naruszeń praw własności intelektualnej określonych w prawie wspólnotowym i/lub prawie wewnętrznym zainteresowanego Państwa Członkowskiego.

2. Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla przepisów szczególnych w sprawie stosowania praw oraz w sprawie wyjątków zawartych w prawodawstwie wspólnotowym dotyczącym praw autorskich i praw pokrewnych, w szczególności praw podanych w dyrektywie 91/250/EWG, a zwłaszcza w jej art. 7, lub w dyrektywie 2001/29/WE, a zwłaszcza w jej art. 2–6 i art. 8.

3. Niniejsza dyrektywa nie wpływa na:

a) wspólnotowe przepisy regulujące prawo materialne w zakresie własności intelektualnej, dyrektywę 95/46/WE, dyrektywę 1999/93/WE lub dyrektywę 2000/31/WE, a zwłaszcza art. 12–15 dyrektywy 2000/31/WE;

b) zobowiązania międzynarodowe Państw Członkowskich, w szczególności porozumienie TRIPs, włącznie ze zobowiązaniami odnoszącymi się do postępowania karnego i kar;

c) wszelkie przepisy krajowe w Państwach Członkowskich, odnoszące się do postępowania karnego lub kar za naruszanie praw własności intelektualnej. dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych.

Art. 3

1. Państwa Członkowskie zapewniają objęte niniejszą dyrektywą środki, procedury i środki naprawcze niezbędne do stosowania praw własności intelektualnej. Powyższe środki, procedury i środki naprawcze są sprawiedliwe i słuszne oraz nie są nadmiernie skomplikowane czy kosztowne, ani też nie pociągają za sobą nierozsądnych ograniczeń czasowych czy nieuzasadnionych opóźnień.

2. Powyższe środki, procedury i środki naprawcze są również skuteczne, proporcjonalne i odstraszające i stosowane w taki sposób, aby zapobiec tworzeniu ograniczeń handlu prowadzonego zgodnie z prawem i zapewnić zabezpieczenia przed ich nadużywaniem.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych (Dz.U. 2009, L 111, s. 16)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2009/24…

Art. 1

1. Zgodnie z przepisami niniejszej dyrektywy państwa członkowskie chronią prawem autorskim programy komputerowe w taki sposób, jak dzieła literackie w rozumieniu konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych. Do celów niniejszej dyrektywy pojęcie „programy komputerowe” obejmuje ich przygotowawczy materiał projektowy.

2. Zgodnie z niniejszą dyrektywą ochronie podlega każda forma wyrażenia programu komputerowego. Koncepcje i zasady, na których opierają się wszystkie elementy programu komputerowego, włącznie z tymi, na których opierają się ich interfejsy, nie podlegają ochronie prawa autorskiego na podstawie niniejszej dyrektywy.

3. Program komputerowy podlega ochronie, jeżeli jest oryginalny w takim rozumieniu, że jest własną intelektualną twórczością jego autora. Żadnych innych kryteriów nie stosuje się przy dokonywaniu jego kwalifikacji do ochrony.

4. Przepisy niniejszej dyrektywy stosuje się także do programów stworzonych przed dniem 1 stycznia 1993 r., bez uszczerbku dla jakichkolwiek aktów przyjętych i praw nabytych przed tą datą.

Art. 4

1. Z zastrzeżeniem przepisów art. 5 i 6 prawa wyłączne uprawnionego, w rozumieniu art. 2, obejmują prawo do wykonywania lub zezwalania na:

a) trwałe lub czasowe powielanie programu komputerowego jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie, częściowo lub w całości. W zakresie, w jakim ładowanie, wyświetlanie, uruchamianie, transmitowanie lub przechowywanie programu komputerowego wymaga takiego powielenia, takie czynności wymagają uzyskania zezwolenia uprawnionego;

b) translację, adaptację, porządkowanie i jakiekolwiek inne modyfikacje programu komputerowego i powielenie wyników tych działań bez uszczerbku dla praw osoby, która modyfikuje program;

c) jakąkolwiek formę publicznej dystrybucji, włącznie z wypożyczeniem oryginalnego programu komputerowego lub jego kopii.

2. Pierwsza sprzedaż na terytorium Wspólnoty kopii programu komputerowego przez uprawnionego lub za jego zgodą wyczerpuje prawo dystrybucji na terytorium Wspólnoty tej kopii, z wyjątkiem prawa do kontroli dalszych wypożyczeń programu lub jego kopii.

Art. 5

1. W braku szczególnych przepisów umownych czynności określone w art. 4 ust. 1 lit. a) i b) nie wymagają zezwolenia uprawnionego, jeśli są konieczne do użycia programu przez uprawnionego nabywcę zgodnie z zamierzonym celem, włącznie z poprawianiem błędów.

2. Sporządzanie kopii zapasowej przez osobę mającą prawo do używania programu komputerowego nie może być umownie zabronione w zakresie, w jakim jest to konieczne do takiego używania.

3. Osoba mająca prawo do używania kopii programu komputerowego jest upoważniona, bez zezwolenia uprawnionego, do obserwowania, badania lub testowania funkcjonowania programu w celu ustalenia koncepcji i zasad, na których opiera się każdy z elementów programu, jeżeli robi to podczas wykonywania czynności ładowania, wyświetlania, uruchamiania, transmitowania lub przechowywania programu, w stosunku do którego jest uprawniona.

http://curia.europa.eu/C-666/18…