Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE) dotyczący wykładni art. 2 dyrektywy Rady 85/374/EWG z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe, zmienionej dyrektywą 1999/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 maja 1999 r. (dalej: „dyrektywa 85/374”), interpretowanego w świetle art. 6 tej dyrektywy, złożony przez Oberster Gerichtshof (Sąd Najwyższy, Austria)

Czy art. 2 dyrektywy 85/374 w związku z art. 1 i art. 6 należy interpretować w ten sposób, że za wadliwy produkt należy uznać również fizyczny egzemplarz gazety codziennej zawierającej nieprawidłową poradę zdrowotną, której przestrzeganie powoduje uszczerbek na zdrowiu?

Artykuł 2 dyrektywy Rady 85/374/EWG z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe, zmienionej dyrektywą 1999/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 maja 1999 r., w związku z art. 1 i art. 6 dyrektywy 85/374, zmienionej dyrektywą 1999/34, należy interpretować w ten sposób, że „produktu wadliwego” w rozumieniu tych przepisów nie stanowi wydrukowany egzemplarz gazety, na łamach której poruszono tematykę paramedyczną i udzielono nieprawidłowej porady zdrowotnej dotyczącej stosowania rośliny, zastosowanie się do której to porady przez czytelnika gazety doprowadziło do powstania uszczerbku na jego zdrowiu.

W dniu 31 grudnia 2016 r. spółka KRONE – Verlag, właściciel i wydawca gazety Kronen Zeitung, opublikowała w kolumnie zatytułowanej „Jak żyć zdrowo” artykuł opisujący korzyści płynące ze stosowania okładów z tartego chrzanu. Tekst został podpisany przez Kräuterpfarrer Benedikt (wielebnego zielarza Benedykta), który jako ekspert w dziedzinie ziół leczniczych udzielał bezpłatnie porad w rubryce publikowanej codziennie przez tę gazetę. Z treści artykułu wynikało, że chrzan może przyczynić się do zmniejszenia bólu spowodowanego reumatyzmem oraz opisane było, jak należy stosować okłady z tego korzenia. Jednakże, wskazany w artykule okres stosowania substancji – od dwóch do pięciu godzin – był  nieprawidłowy. Zamiast poprawnego słowa „minut” użyto słowa „godzin”. Powódka postępując zgodnie z zaleceniami artykułu w dniu 31 grudnia 2016 r., nałożyła okład na staw skokowy swej stopy na około trzy godziny. Zdjęła go dopiero wtedy, gdy zaczęła odczuwać silny ból, którego źródłem była toksyczna reakcja skórna.

Wskutek doznanego uszczerbku, w postępowaniu głównym Powódka wniosła o zasądzenie na swą rzecz od spółki KRONE – Verlag kwoty 4400 EUR tytułem odszkodowania za uszkodzenie ciała oraz o stwierdzenie, że wydawca ten ponosi odpowiedzialność za wszystkie obecne urazy i przyszłe skutki zdarzenia, które miało miejsce w dniu 31 grudnia 2016 r. Żądanie to zostało oddalone w pierwszej instancji i w postępowaniu apelacyjnym, wskutek czego Powódka w postępowaniu głównym wniosła rewizję do sądu pytającego. Sąd ten stwierdził, że zawisły przed nim spór dotyczy kwestii, czy wydawca prasowy lub właściciel gazety może zostać pociągnięty do odpowiedzialności na podstawie dyrektywy 85/374 za szkodliwe skutki wynikające z nieprawdziwych informacji zawartych w artykule, na którego publikację zezwolił.

Sąd pytający wskazał, że istnieje spór w doktrynie odnośnie zakresu zastosowania dyrektywy 85/374. Część przedstawicieli uważa, że jeśli chodzi o nośniki informacji, odpowiedzialność za produkty wadliwe jest ograniczona do szkód, które zostały spowodowane przez nośnik jako taki, na przykład przez wykonaną z materiałów toksycznych okładkę książki lub toksyczną farbę drukarską. Zgodnie z tym rozumieniem odpowiedzialność za produkty wadliwe powinna obejmować odpowiedzialność za to, że dana rzecz może stwarzać niebezpieczeństwo, a świadczenia intelektualne nie mogą zostać zakwalifikowane jako „produkt” w rozumieniu art. 2 dyrektywy 85/374. Wskazuje się przy tym, że tak szeroka wykładnia skutkowałaby objęciem zakresem stosowania tej dyrektywy wszelkich sformułowanych na piśmie koncepcji. Ponadto, informacje powinny zostać wyłączone z zakresu stosowania wskazanej dyrektywy, ponieważ związek odpowiedzialności za produkty wadliwe z okolicznością, że dana informacja została utrwalona na nośniku fizycznym, ma charakter przypadkowy.

Z drugiej strony, pozostała część doktryny rozszerza zakres odpowiedzialności producenta na sytuacje, w których szkody wynikają z wadliwego świadczenia intelektualnego. Według tego rozumienia, należy dopuścić możliwość, aby odpowiedzialność autorów książek, właścicieli mediów lub wydawców powstawała w oparciu o dyrektywę 85/374. Autorzy takiego stanowiska argumentują, że utwór zostaje nabyty właśnie ze względu na swoją treść, a więc oczekiwania konsumenta co do takiego produktu, nie ograniczają się do utworu drukowanego jako przedmiotu, lecz odnoszą się również do samej jego treści.

• Dokonując wykładni przepisu prawa Unii należy uwzględnić nie tylko jego brzmienie, ale również kontekst, w jakim został on ustanowiony oraz cele, do realizacji których zmierza akt, którego przepis ten jest częścią. W dyrektywie 85/374 pojęcie „produktu” zostało zdefiniowane w ogólnym kontekście odpowiedzialności producenta za szkody spowodowane wadliwym charakterem jego produktów. Wobec powyższego, zgodnie z art. 2 dyrektywy 85/374 „produkt” oznacza każdą rzecz ruchomą, również będącą częścią składową innej rzeczy ruchomej lub nieruchomej, a także energię elektryczną. (nb. 24-28)
• Określony w dyrektywie 85/374 system odpowiedzialności może mieć zastosowanie wyłącznie do rzeczy ruchomych pochodzących z produkcji przemysłowej lub do rzeczy ruchomych, które są używane w budownictwie lub instalowane w nieruchomościach. Ochrona konsumentów wymaga, aby wszyscy producenci zaangażowani w proces produkcji ponosili odpowiedzialność, w sytuacji, gdy ich produkt okaże się wadliwy. (nb. 29-30)
• Według dyrektywy 85/374 produkt jest wadliwy, jeżeli nie zapewnia bezpieczeństwa, jakiego można w uzasadniony sposób oczekiwać od danego produktu, co należy oceniać z uwzględnieniem przede wszystkim przeznaczenia, cech charakterystycznych oraz obiektywnych właściwości danego produktu, a także specyfiki grupy użytkowników, dla których produkt ten jest przeznaczony. Ponadto, wadliwość produktu określa się na podstawie pewnych elementów nieodłącznie związanych z samym produktem, odnoszących się w szczególności do jego wyglądu, sposobu użycia oraz czasu, w którym został on wprowadzony do obrotu. Nieprawidłowa porada nie wykazuje związku z wydrukowaną gazetą, która stanowi jej nośnik. Usługa ta nie dotyczy ani wyglądu, ani sposobu użycia owej gazety, nie należy zatem do elementów nieodłącznie związanych z wydrukowaną gazetą, które same w sobie pozwalają ocenić, czy produkt ten jest wadliwy. W związku z tym nieprawidłowa porada zdrowotna, która została opublikowana w wydrukowanej gazecie i która dotyczy sposobu użycia innej rzeczy, nie jest objęta zakresem stosowania dyrektywy 85/374 i nie może czynić tej gazety wadliwą ani prowadzić do powstania, na podstawie tej dyrektywy, niezależnej od winy, odpowiedzialności „producenta”, bez względu na to, czy chodzi tu o wydawcę owej gazety, jej drukarza, czy też autora artykułu. (nb. 32-39)
• W dyrektywie 85/374 nie zawarto przepisów dotyczących możliwości przypisania odpowiedzialności za produkty wadliwe w przypadku szkody wyrządzonej przez usługę, której dany produkt jest jedynie fizycznym nośnikiem. Odpowiedzialność usługodawców i odpowiedzialność producentów wyrobów gotowych stanowią dwa odrębne reżimy odpowiedzialności, ponieważ działalności usługodawców ze względu na jej specyfikę nie zrównuje się z działalnością producentów, importerów i dostawców. Toteż usługi nie mogą być objęte zakresem stosowania tej dyrektywy. (nb. 37-38)

Gerarda Hogana

https://curia.europa.eu/orzg_C-65/20…

Dyrektywa Rady 85/374/EWG z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe (Dz.U. 1985, L 210, s. 29), zmienionej dyrektywą 1999/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 maja 1999 r. (Dz.U. 1999, L 141, s. 20)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 85/374…

Motyw 2-4 i 6-7

Art. 1

Art. 3 ust.1

Art. 6 ust.1

Prawo austriackie

Ustawa o odpowiedzialności za produkty, w której dokonano transpozycji dyrektywy 85/374 do prawa austriackiego

§ 1 ust. 1 pkt 1

Jeżeli wada produktu spowoduje śmierć, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia lub uszkodzenie rzeczy innej niż produkt, za szkodę odpowiedzialny jest przedsiębiorca, który produkt wyprodukował i wprowadził do obrotu.

§ 3

„Producentem” (…) jest ten, kto wytworzył produkt gotowy, surowiec lub część składową, oraz każdy, kto występuje jako producent, umieszczając swą nazwę, znak handlowy lub inną wyróżniającą cechę na produkcie.

§ 4

„Produkt” oznacza każdą rzecz ruchomą, nawet jeśli jest ona częścią składową innej rzeczy ruchomej lub została przyłączona do rzeczy nieruchomej, w tym energię.

§ 5 ust. 1

Produkt jest wadliwy, jeżeli nie zapewnia bezpieczeństwa, jakiego osoba ma prawo oczekiwać, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, w szczególności:

1)      wygląd produktu;

2)      sposób użycia produktu, którego można rozsądnie oczekiwać;

3)      czas, w którym produkt został wprowadzony do obrotu.

(…).

https://curia.europa.eu/C-65/20…