Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący wykładni klauzuli 5 pkt 2 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego w dniu 18 marca 1999 r. (dalej „porozumienie ramowe”), stanowiącego załącznik do dyrektywy Rady 1999/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego przez UNICE, CEEP i ETUC (dalej: „dyrektywa 1999/70”), złożony przez Monomeles Protodikeio Lasithiou (sąd okręgowy w składzie jednoosobowym w Lasithi, Grecja)

Czy klauzulę 1 i klauzulę 5 pkt 2 porozumienia ramowego należy interpretować w ten sposób, że zawarte w nich wyrażenie „kolejnych umów o pracę zawieranych na czas określony” obejmuje również przedłużanie z mocy prawa umów o pracę na czas określony pracowników sektora oczyszczania jednostek samorządu terytorialnego, które nastąpiło zgodnie z wyraźnymi przepisami krajowymi i niezależnie od tego, że forma pisemna, co do zasady przewidziana w celu zawarcia kolejnych umów, nie została zachowana?

Klauzulę 1 i klauzulę 5 pkt 2 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego w dniu 18 marca 1999 r., stanowiącego załącznik do dyrektywy Rady 1999/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego przez UNICE, CEEP i ETUC, należy interpretować w ten sposób, że zawarte w nich wyrażenie „kolejnych umów o pracę zawieranych na czas określony” obejmuje również przedłużanie z mocy prawa umów o pracę na czas określony pracowników sektora oczyszczania jednostek samorządu terytorialnego, które nastąpiło zgodnie z wyraźnymi przepisami krajowymi i niezależnie od tego, że forma pisemna, co do zasady przewidziana w celu zawarcia kolejnych umów, nie została zachowana.

Czy klauzulę 5 pkt 1 porozumienia ramowego należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy doszło do nadużyć wynikających z wykorzystywania kolejnych umów o pracę na czas określony w rozumieniu tego przepisu, obowiązek dokonania przez sąd pytający, w miarę możliwości, wykładni i stosowania wszystkich istotnych przepisów prawa krajowego, włącznie ze stosownym ukaraniem tego nadużycia i usunięciem skutków naruszenia prawa Unii, obejmuje stosowanie przepisu krajowego zezwalającego na przekształcanie kolejnych umów na czas określony w umowę o pracę na czas nieokreślony, nawet jeśli inny przepis krajowy, wyższej rangi ze względu na swój konstytucyjny charakter, zakazuje w sposób bezwzględny takiego przekształcenia w sektorze publicznym?

Klauzulę 5 pkt 1 porozumienia ramowego należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy doszło do nadużyć wynikających z wykorzystywania kolejnych umów o pracę na czas określony w rozumieniu tego przepisu, obowiązek dokonania przez sąd pytający, w miarę możliwości, wykładni i stosowania wszystkich istotnych przepisów prawa krajowego, włącznie ze stosownym ukaraniem tych nadużyć i usunięciem skutków naruszenia prawa Unii, obejmuje ocenę kwestii, czy przepisy nadal obowiązującego wcześniejszego krajowego uregulowania pozwalające na przekształcanie kolejnych umów o pracę na czas określony w umowę o pracę na czas nieokreślony mogą w danym wypadku mieć zastosowane do celów tej wykładni zgodnej, nawet jeśli krajowe przepisy konstytucyjne zakazują w sposób bezwzględny takiego przekształcania w sektorze publicznym.

W 2015 r. M.V. i in. zostali zatrudnieni przez gminę Agios Nikolaos w ramach jej służb oczyszczania na podstawie prywatnoprawnych umów o pracę na czas określony, w celu zajmowania stanowisk w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem miesięcznym ustalonym według stawki ustawowej. Umowy te, pierwotnie zawarte na okres ośmiu miesięcy, były odnawiane do dnia 31 grudnia 2017 r., z mocą wsteczną i w sposób nieprzerwany, poprzez różne działania ustawodawcze, przy czym łączny czas trwania tych umów oscylował w przedziale od 24 do 29 miesięcy. Gmina Agios Nikolaos ostatecznie rozwiązała rzeczone umowy z wyżej wspomnianym dniem. Omawiane przedłużenia umów nie zostały poprzedzone żadną oceną mającą na celu ustalenie, czy nadal istniały sezonowe, okresowe lub doraźne potrzeby, które pierwotnie uzasadniały zawarcie tych umów.

Uznając, że ich sytuacja stanowi nadużycie wynikające z wykorzystywania kolejnych umów na czas określony, a zatem jest sprzeczna z celem i przeznaczeniem porozumienia ramowego, M.V i in. zwrócili się do sądu pytającego – Monomeles Protodikeio Lasithiou (sądu okręgowego w składzie jednoosobowym w Lasithi, Grecja), po pierwsze o stwierdzenie, że są oni nadal związani z gminą Agios Nikolaos umową o pracę na czas nieokreślony oraz że rozwiązanie ich umów o pracę ze skutkiem od dnia 31 grudnia 2017 r. jest nieważne, a po drugie, o nakazanie tej gminie, pod groźbą kary pieniężnej, zatrudnienia ich na podstawie umów o pracę na czas nieokreślony.

Wobec wątpliwości występujących przy próbie zastosowania przepisów prawa greckiego w zgodzie z prawem unijnym, sąd rozpatrujący sprawę w postępowaniu głównym postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z pytaniami prejudycjalnymi.

• Klauzula 5 pkt 1 porozumienia ramowego zobowiązuje państwa członkowskie, w celu zapobiegania nadużyciom wynikającym z wykorzystywania kolejnych umów o pracę lub stosunków pracy zawieranych na czas określony, do wprowadzenia w sposób skuteczny i wiążący, o ile w prawie krajowym nie istnieją równoważne rozwiązania prawne, przynajmniej jednego spośród wymienionych tam środków. Klauzula ta ma jednak zastosowanie wyłącznie w przypadku kolejnych umów o pracę lub stosunków pracy na czas określony, w związku z czym umowa, która jest pierwszą lub jedyną umową o pracę na czas określony, nie wchodzi w zakres zastosowania klauzuli 5 ust. 1 porozumienia ramowego. (nb. 37-38)
• Klauzula 5 pkt 2 lit. a) porozumienia ramowego pozostawia co do zasady państwom członkowskim lub partnerom społecznym określenie, na jakich warunkach umowy lub stosunki pracy na czas określony uważane są za „kolejne” – co jednak istotne, ów zakres uznania nie jest nieograniczony, jako że nie może on w żadnym wypadku podważać celu lub skuteczności (effet utile) porozumienia ramowego. W szczególności władze krajowe nie mogą korzystać z tego uznania w taki sposób, który powodowałby powstanie sytuacji mogących prowadzić do nadużyć, a zatem sprzecznych ze wskazanym celem. (nb. 40-41)
• Stwierdzenie braku nawiązania kolejnych stosunków pracy zawieranych na czas określony w rozumieniu klauzuli 5 porozumienia ramowego z tego tylko powodu, że pierwsza umowa o pracę na czas określony została przedłużona z mocy prawa na mocy aktów ustawodawczych, bez formalnego zawarcia na piśmie jednej lub kilku nowych umów o pracę na czas określony, groziłoby podważeniem przedmiotu, celu, jak i skuteczności (effet utile) tego porozumienia –  taka wąska wykładnia pojęcia „kolejnych stosunków pracy zawieranych na czas określony” pozwalałaby bowiem na zatrudnianie pracowników przez lata w sposób niegwarantujący im żadnej stabilności. (nb. 44-45)
• Pojęcie „czasu trwania” stosunku pracy stanowi istotny element każdej umowy na czas określony. Zgodnie z klauzulą 3 pkt 1 porozumienia ramowego „termin wygaśnięcia umowy o pracę lub stosunku pracy jest określony przez obiektywne warunki, takie jak nadejście dokładnie określonej daty, wykonanie określonego zadania lub nastąpienie określonego wydarzenia”. Zmiana daty zakończenia umowy o pracę na czas określony stanowi zatem istotną zmianę tej umowy, którą można zgodnie z prawem utożsamić z nawiązaniem nowego stosunku pracy na czas określony, następującego po poprzednim stosunku pracy, a zatem wchodzącego w zakres stosowania klauzuli 5 porozumienia ramowego. (nb. 47)
• Okoliczność, że przedłużenie lub odnowienie umów o pracę wynika z aktów ustawodawczych wydanych przez parlament, jest pozbawiona znaczenia. Należy bowiem stwierdzić, że skuteczność (effet utile) porozumienia ramowego byłaby zagrożona przez interpretację umożliwiającą jednostronne przedłużanie okresu obowiązywania umowy o pracę na czas określony w drodze interwencji ustawodawczej. (nb. 48)
• Klauzula 5 pkt 1 porozumienia ramowego wyznacza państwom członkowskim ogólny cel, polegający na zapobieganiu nadużyciom wynikającym z wykorzystywania kolejnych umów o pracę lub stosunków pracy zawieranych na czas określony, pozostawiając im wybór środków do jego osiągnięcia, pod warunkiem że nie będą one podważać celu ani skuteczności (effet utile) porozumienia ramowego. Ponadto nie przewiduje ona konkretnych sankcji w wypadku stwierdzenia nadużyć, to bowiem na państwach członkowskich ciąży obowiązek ustanowienia środków, które muszą być nie tylko proporcjonalne, lecz również wystarczająco skuteczne i odstraszające, by zagwarantować pełną skuteczność przepisów ustanowionych w wykonaniu porozumienia ramowego. Omawiana klauzula nie ustanawia tym samym ogólnego obowiązku przekształcania przez państwa członkowskie umów o pracę na czas określony w umowy na czas nieokreślony. Wewnętrzny porządek prawny danego państwa członkowskiego powinien jednakże przewidywać inny skuteczny środek zapobiegania nadużyciom związanym z wykorzystywaniem kolejnych umów o pracę na czas określony i w odpowiednim przypadku ich karania. (nb. 54-58)
• Wszystkie władze państw członkowskich są zobowiązane do zapewnienia pełnej skuteczności postanowień prawa Unii, także wtedy, gdy władze te wprowadzają zmiany do konstytucji. (nb. 74)

brak

Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony, zawarte w dniu 18 marca 1999 r., stanowiące załącznik do dyrektywy Rady 1999/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego przez UNICE, CEEP i ETUC (Dz.U. 1999, L 175, s. 43)

https://eur-lex.europa.eu/porozumienie ramowe…

Klauzula 1

Klauzula 3

Klauzula 5

Klauzula 8

Prawo greckie: 

Konstytucja grecka

Art. 103 ust. 7 i 8

7. Zatrudnienie pracowników służby publicznej i szerzej pojętego (…) sektora publicznego następuje w drodze konkursu lub procedury selekcyjnej zgodnie z uprzednio określonymi i obiektywnymi kryteriami i podlega kontroli niezależnego organu, zgodnie z przepisami prawa (…).

8. Ustawa określa warunki i czas trwania prywatnoprawnych stosunków pracy z państwem i szerzej pojętym sektorem publicznym, zdefiniowanym dla każdego przypadku, w celu obsadzenia stanowisk stałych innych niż przewidziane w ust. 3 akapit pierwszy albo zaspokojenia tymczasowych, nieprzewidzianych lub pilnych potrzeb w rozumieniu ust. 2 akapit drugi. Ustawa określa również zadania, których wykonanie można powierzyć personelowi wskazanemu w poprzednim akapicie. Powoływanie na mocy ustawy personelu, o którym mowa w pierwszym akapicie, lub przekształcanie zawartych z nim umów o pracę na czas określony w umowy na czas nieokreślony jest zakazane. Zakazy, o których mowa w niniejszym ustępie, stosuje się również do osób zatrudnionych w ramach umowy o dzieło.

http://curia.europa.eu/C-760/18…