Odwołanie w trybie art. 56 statutu TSUE od wyroku Sądu Unii Europejskiej oddalającego skargę na nieważność decyzji Komisji w sprawie pomocy państwa, udzielonej przez Grecję na rzecz Aluminium of Greece SA, wniesione w dniu 21 maja 2018 r.

Trybunał oddalił odwołanie w całości, uznając za niezasadne zarzuty przedstawione przez Aluminium of Greece SA:

1) zarzut dotyczący naruszenia prawa do obrony – odrzucony w oparciu o fakt, że w ramach postępowania kontrolnego w sprawie pomocy państwa beneficjent pomocy nie ma do odegrania szczególnej roli wśród zainteresowanych podmiotów i nie może powoływać się na prawo do obrony;

2) zarzuty dotyczące naruszenia przez Sąd art. 107 ust. 1 TFUE:

a) zarzut naruszenia prawa przy dokonywaniu oceny selektywności spornej korzyści – odrzucony z uwagi na fakt, że rozpatrywany środek, a mianowicie ten wynikający z pierwszego postanowienia w przedmiocie środków tymczasowych, nie stanowi ogólnego systemu pomocy, lecz pomoc indywidualną, ponieważ ograniczał się w skutkach wyłącznie do stron sporu. Z kolei w przypadku środka stanowiącego pomoc indywidualną ustalenie tego, że doszło do przysporzenia korzyści gospodarczej, pozwala w zasadzie domniemywać selektywność tego środka.

b) zarzut naruszenia prawa i przeinaczenia dowodów przy dokonywaniu oceny wpływu spornego środka na handel i konkurencję – odrzucony ze względu na przyjęcie przez TSUE w całości rozumowania Sądu (pkt 85 wyroku);

c) zarzut naruszeń prawa w dokonanej przez Sąd ocenie istnienia korzyści – odrzucony in. z uwagi na fakt, że (i) Sąd nie ma obowiązku badania wszystkich wymienionych przez wnoszącą odwołanie elementów łącznie oraz że, (ii) w niniejszej sprawie Komisja nie była zobowiązana do uwzględnienia argumentów dotyczących gospodarczego uzasadnienia korzyści, które zostały przedstawione przez wnoszącą odwołanie w toku postępowania administracyjnego, ze względu na przedstawienie tych argumentów z opóźnieniem;

3) zarzut przeinaczenia okoliczności faktycznych oraz uchybienia obowiązkowi uzasadnienia – odrzucony w oparciu m.in. o to, że (i) ocena stanu faktycznego nie stanowi, z zastrzeżeniem przeinaczenia dowodów przedstawionych przed Sądem, kwestii prawnej podlegającej kontroli Trybunału, oraz że (ii) Sąd nie może – z zastrzeżeniem obowiązku poszanowania zasad ogólnych i przepisów proceduralnych dotyczących ciężaru dowodu i postępowania dowodowego oraz zakazu przeinaczenia materiału dowodowego – być zobowiązany do przedstawienia uzasadnienia odnoszącego się konkretnie do oceny mocy dowodowej każdego z przedłożonych mu dowodów, zwłaszcza jeśli stwierdzi, że są one obojętne lub pozbawione znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu.

Trybunał zasądził obciążenie kosztami postępowania Mytilinaios Anonymos Etairia – Omilos Epicheiriseon

Alouminion tis Ellados AE (występująca w spornej decyzji jako „Aluminium of Greece SA”), której kolejnymi następcami były spółki Alouminion AE, Alouminion tis Ellados VEAE i Mytilinaios Anonymos Etairia – Omilos Epicheiriseon (zwana dalej, bez rozróżnienia, „wnoszącą odwołanie”), jest greckim producentem aluminium. W 1960 r. wnosząca odwołanie zawarła umowę (zwaną dalej „umową z 1960 r.”) z publicznym przedsiębiorstwem wytwarzającym energię elektryczną Dimosia Epicheirisi Ilektrismou AE (zwanym dalej „DEI”), na podstawie której została jej przyznana preferencyjna taryfa opłat za dostarczanie energii elektrycznej (zwana dalej „taryfą preferencyjną”). W umowie z 1960 r. przewidziano dorozumiane przedłużanie jej obowiązywania na kolejne okresy pięciu lat, o ile umowa ta nie zostanie rozwiązana przez jedną ze stron z dwuletnim okresem wypowiedzenia. Na podstawie porozumienia zawartego przez wnoszącą odwołanie z państwem greckim i zatwierdzonego dekretem ustawodawczym z 1969 r. umowa z 1960 r. miała wygasnąć w dniu 31 marca 2006 r., z wyjątkiem wypadku, gdyby została przedłużona zgodnie z jej postanowieniami. W decyzji SG (92) D/867 z dnia 23 stycznia 1992 r. sporna pomoc na rzecz przedsiębiorstwa Alouminion tis Ellados AE, pomoc NN 83/91 (zwanej dalej „decyzją z 1992 r.”), Komisja Europejska uznała, że przyznana temu przedsiębiorstwu taryfa preferencyjna stanowi zgodną z rynkiem wewnętrznym pomoc państwa. Decyzją z dnia 16 października 2002 r. zatytułowaną „Zatwierdzenie pomocy państwa zgodnie z art. 107 i 108 TFUE – Przypadki, wobec których Komisja nie wnosi zastrzeżeń” (Dz.U. 2003, C 9, s. 6), Komisja zatwierdziła subwencje przyznane przez Republikę Grecką w sektorze energii elektrycznej (zwaną dalej „decyzją z 2002 r.”). W lutym 2004 r. DEI poinformowało wnoszącą odwołanie o rozwiązaniu umowy z 1960 r. i zgodnie z postanowieniami tej umowy, począwszy od dnia 1 kwietnia 2006 r., zaprzestało stosowania względem niej taryfy preferencyjnej.

Wnosząca odwołanie zaskarżyła to rozwiązanie umowy przed właściwymi sądami krajowymi. Postanowieniem z dnia 5 stycznia 2007 r. (zwanym dalej „pierwszym postanowieniem w przedmiocie środków tymczasowych”) Monomeles Protodikeio Athinon (sąd okręgowy w składzie jednoosobowym w Atenach, Grecja), orzekając w przedmiocie środków tymczasowych, zawiesił tymczasowo i ex nunc skutki rozwiązania umowy. Sąd ten uznał, że to rozwiązanie jest, zgodnie z postanowieniami umowy z 1960 r. i z mającymi zastosowanie przepisami prawa krajowego, nieważne. DEI zakwestionowało to postanowienie przed Polymeles Protodikeio Athinon (sądem kolegialnym pierwszej instancji w Atenach), który, także orzekając w przedmiocie środków tymczasowych, postanowieniem z dnia 6 marca 2008 r. uwzględnił ex nunc jego żądanie rozwiązania umowy z 1960 r. i zaprzestania stosowania taryfy preferencyjnej. W okresie od 5 stycznia 2007 r. do 6 marca 2008 r. (zwanym dalej „spornym okresem”) wnosząca odwołanie w dalszym ciągu korzystała z taryfy preferencyjnej.

Pismem z dnia 27 stycznia 2010 r. Komisja poinformowała Republikę Grecką o wydaniu decyzji o wszczęciu postępowania przewidzianego w art. 108 ust. 2 TFUE i wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag w terminie miesiąca od dnia jej publikacji. Decyzja ta została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 16 kwietnia 2010 r. (Dz.U. 2010, C 96, s. 7). W spornej decyzji Komisja uznała, że Republika Grecka bezprawnie przyznała wnoszącej odwołanie pomoc państwa w kwocie 17,4 mln EUR poprzez stosowanie w spornym okresie taryfy preferencyjnej. Uznawszy, że owa pomoc została przyznana z naruszeniem art. 108 ust. 3 TFUE, co oznacza, iż jest ona niezgodna z rynkiem wewnętrznym, Komisja wezwała Republikę Grecką do jej odzyskania od wnoszącej odwołanie.

Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 6 października 2011 r. wnosząca odwołanie wniosła skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji. Na poparcie swej skargi podniosła ona dziesięć zarzutów. Wyrokiem z dnia 8 października 2014 r., Alouminion / Komisja (T‑542/11, EU:T:2014:859), Sąd uwzględnił zarzut pierwszy tej skargi i stwierdził nieważność spornej decyzji, nie orzekając w przedmiocie pozostałych zarzutów. DEI wniosło odwołanie od tego wyroku. Wyrokiem z dnia 26 października 2016 r., DEI i Komisja / Alouminion tis Ellados (C‑590/14 P, EU:C:2016:797), Trybunał uchylił wyrok z dnia 8 października 2014 r., przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd i zastrzegł rozstrzygnięcie o kosztach. W następstwie wydania tego wyroku Trybunału Sąd zbadał podniesione w skardze przez wnoszącą odwołanie zarzuty od drugiego do dziesiątego, których nie obejmowało rozstrzygnięcie zawarte przezeń w wyroku z dnia 8 października 2014 r. W zaskarżonym wyroku Sąd oddalił wszystkie zarzuty podniesione przez wnoszącą odwołanie na poparcie jej skargi i, co za tym idzie, oddalił skargę w całości.

Wnosząca odwołanie podnosi na jego poparcie trzy zarzuty. Zarzut pierwszy, dotyczący naruszenia art. 107 ust. 1 TFUE, składa się z trzech części, które dotyczą dokonanej przez Sąd oceny, odpowiednio, istnienia korzyści, selektywności tej korzyści, a także wpływu rozpatrywanego środka na wymianę handlową między państwami członkowskimi i na konkurencję. Zarzut drugi dotyczy uchybienia przez Sąd ciążącemu na nim obowiązkowi uzasadnienia. Zarzut trzeci dotyczy naruszenia prawa, jakiego miał dopuścić się Sąd, oddalając podniesiony przed nim zarzut siódmy dotyczący naruszenia prawa do obrony.

• W ramach postępowania kontrolnego w sprawie pomocy państwa beneficjent pomocy nie ma do odegrania szczególnej roli wśród zainteresowanych podmiotów i nie może powoływać się na prawo do obrony. (52)
• Wymóg selektywności jest różny w zależności od tego, czy dany środek jest rozpatrywany jako ogólny system pomocy lub jako pomoc indywidualna. W tym ostatnim przypadku ustalenie tego, że doszło do przysporzenia korzyści gospodarczej, pozwala w zasadzie domniemywać selektywność tego środka. (67)
• Sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych dysponuje zakresem swobodnego uznania odnośnie do przyznania środków mających na celu ochronę interesów stron zawisłego przed nim sporu, który zmienia się w zależności od charakteryzujących ten spór okoliczności. (71)
• Komisja nie ma obowiązku ustalenia realnego wpływu pomocy na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi i rzeczywistego zakłócenia konkurencji, ale jedynie ma obowiązek zbadania, czy pomoc ta może wpłynąć na wymianę handlową i zakłócić konkurencję. (82)
• Gdy pomoc wzmacnia pozycję przedsiębiorstwa w stosunku do innych przedsiębiorstw konkurujących z nim w wewnątrzunijnej wymianie handlowej, należy uznać, że ta pomoc ma wpływ na tę wymianę. (83)
• Komisja jest zobowiązana – w interesie prawidłowego stosowania podstawowych postanowień TFUE, dotyczących pomocy państwa – do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawie kwestionowanych środków w sposób staranny i bezstronny, tak aby dysponować w chwili wydania ostatecznej decyzji możliwie najbardziej kompletnymi i wiarygodnymi informacjami. (123)
• Z zasady dobrej administracji wynika, że Komisja jest co do zasady zobowiązana do uwzględnienia uzasadnień ekonomicznych, które zostały przedstawione, w stosownym przypadku, przez beneficjenta pomocy w trakcie postępowania wyjaśniającego. (123)
• Z uwagi na to, że ocena przedstawionego materiału dowodowego jest wyłącznym zadaniem Sądu, nie może on być zobowiązany do przedstawienia uzasadnienia odnoszącego się konkretnie do oceny mocy dowodowej każdego z przedłożonych mu dowodó (132)
• Możliwość zastosowania kryterium inwestora prywatnego zależy od tego, czy dane państwo członkowskie przysparza należącemu do niego przedsiębiorstwu korzyści gospodarczej, działając w charakterze akcjonariusza, nie zaś w charakterze władzy publicznej. W celu ustalenia, czy wspomniane kryterium znajduje zastosowanie, Komisja winna dokonać całościowej oceny uwzględniającej wszelkie okoliczności pozwalające jej na ustalenie tego, czy rozpatrywany środek został przyjęty przez to dane państwo działające w charakterze akcjonariusza, czy też w charakterze władzy publicznej. W tym względzie istotne mogą być charakter i przedmiot tego środka, kontekst, w jaki się on wpisuje oraz cel, jakiemu służy, jak również zasady regulujące jego działanie. (133)
• W sytuacji, gdy Sąd dokonał ustalenia lub oceny okoliczności faktycznych, Trybunał jest uprawniony na podstawie art. 256 TFUE jedynie do kontroli kwalifikacji prawnej tych okoliczności iskutków prawnych, które wywiódł z nich Sąd. Ocena stanu faktycznego nie stanowi zatem, z zastrzeżeniem przeinaczenia dowodów przedstawionych przed Sądem, kwestii prawnej podlegającej jako taka kontroli Trybunału. (149)
• Przeinaczenie musi w oczywisty sposób wynikać z akt sprawy, bez konieczności dokonywania nowej oceny faktów i dowodó (150)
• Ocena przedstawionego materiału dowodowego należy do Sądu. Nie może on więc – z zastrzeżeniem obowiązku poszanowania zasad ogólnych i przepisów proceduralnych dotyczących ciężaru dowodu i postępowania dowodowego oraz zakazu przeinaczenia materiału dowodowego – być zobowiązany do przedstawienia uzasadnienia odnoszącego się konkretnie do oceny mocy dowodowej każdego z przedłożonych mu dowodów, zwłaszcza jeśli stwierdzi, że są one obojętne lub pozbawione znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu. (154)

brak

Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE 2016 C 202, s. 1.)

(https://eur-lex.europa.eu/TFUE…)

Art. 107 ust. 1

Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc przyzna­ wana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi.

Art. 108 ust. 2 i 3

2. Jeśli Komisja stwierdzi, po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag, że pomoc przyznana przez Państwo lub przy użyciu zasobów państwowych nie jest zgodna z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu artykułu 107, lub że pomoc ta jest nadużywana, decyduje o zniesieniu lub zmianie tej pomocy przez dane Państwo w terminie, który ona określa.
Jeśli dane Państwo nie zastosuje się do tej decyzji w wyznaczonym terminie, Komisja lub każde inne zainteresowane Państwo może, na zasadzie odstępstwa od postanowień artykułów 258 i 259, wnieść sprawę bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Na wniosek Państwa Członkowskiego Rada, stanowiąc jednomyślnie, może zdecydować, że pomoc, którą to Państwo przyznaje lub zamierza przyznać, jest uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym, na zasadzie odstępstwa od postanowień artykułu 107 lub rozporządzeń przewidzianych w artykule 109, jeśli wyjątkowe okoliczności uzasadniają taką decyzję. Jeśli w odniesieniu do danej pomocy Komisja wszczęła procedurę przewidzianą w pierwszym akapicie niniejszego ustępu, wystąpienie zainteresowanego Państwa z wnioskiem skierowanym do Rady powoduje zawieszenie tej procedury do czasu zajęcia stanowiska przez Radę.

Jednakże jeśli Rada nie zajmie stanowiska w terminie trzech miesięcy od wystąpienia z wnioskiem, Komisja wydaje decyzję w sprawie.

3. Komisja jest informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swych uwag, o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy. Jeśli uznaje ona, że plan nie jest zgodny z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu artykułu 107, wszczyna bezzwłocznie procedurę przewidzianą w ustępie 2. Dane Państwo Członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowanych środków dopóki procedura ta nie doprowadzi do wydania decyzji końcowej.

http://curia.europa.eu/C-332/18 P…