Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 TFUE) dotyczący wykładni art. 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (dalej: „dyrektywa 2008/115”), złożony przez  Bundesgerichtshof (Federalny Trybunał Sprawiedliwości, Niemcy)

Czy art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/115 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on uregulowaniu krajowemu zezwalającemu na umieszczenie nielegalnie przebywającego na terytorium kraju obywatela państwa w zakładzie karnym, oddzielne od zwykłych więźniów, w celu wydalenia go z kraju, ze względu na to, że stanowi on poważne zagrożenie dla integralności fizycznej i życia osób trzecich lub dla bezpieczeństwa krajowego?

Artykuł 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się on uregulowaniu krajowemu zezwalającemu na umieszczenie oddzielnie od zwykłych więźniów nielegalnie przebywającego na terytorium kraju obywatela państwa trzeciego w zakładzie karnym w celu wydalenia z tego powodu, że osoba ta stanowi rzeczywiste, aktualne i wystarczająco poważne zagrożenie dla podstawowego interesu społeczeństwa lub bezpieczeństwa wewnętrznego lub zewnętrznego danego państwa członkowskiego.

Względem obywatela tunezyjskiego WM, na mocy decyzji z dnia 1 sierpnia 2017 r., nakazano jego wydalenie do Tunezji. W uzasadnieniu wskazano, że stanowił on szczególne zagrożenie dla bezpieczeństwa krajowego, w szczególności z uwagi na jego osobowość, zachowanie, radykalne przekonania islamistyczne, zakwalifikowanie go przez służby wywiadowcze jako „osoby dokonującej przerzutów przez granicę i rekrutacji do organizacji terrorystycznej państwa islamskiego”, oraz ze względu na jego działalność na rzecz tej samej organizacji w Syrii.

Od powyższej decyzji WM odwołał się do sądu administracyjnego, wnioskując przy tym o zastosowanie środka tymczasowego mającego na celu zawieszenie wykonania przedmiotowej decyzji. Wniosek ten, z uwagi na dostateczne prawdopodobieństwo dokonania prze WM w Niemczech ataku terrorystycznego, został oddalony.

Co więcej, orzeczeniem z dnia 18 sierpnia 2017 r. Amtsgericht Frankfurt am Main (sąd rejonowy, Frankfurt nad Menem, Niemcy) na wniosek właściwego urzędu ds. cudzoziemców zarządził zastosowanie wobec WM środka detencyjnego w postaci umieszczenia go w zakładzie karnym w celu wydalenia do dnia 23 października 2017 r. Na to orzeczenie WM wniósł skargę do Landgericht Frankfurt am Main (sądu okręgowego, Frankfurt nad Menem, Niemcy), która została następnie oddalona.

Ostatecznie, na skutek złożenia prze WM skargi kasacyjnej, sprawa trafiła do sądu pytającego, który jej rozstrzygnięcie uzależnia od tego, jak powinno się rozumieć art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/115. Wobec tego sąd ten zawiesił postępowanie i zwrócił się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym.

• Chociaż to do państw członkowskich należy podjęcie środków zmierzających do zagwarantowania porządku publicznego na ich terytorium, jak i ich bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, nie wynika z tego, że takie środki nie są wcale objęte zastosowaniem prawa Unii. Art. 72 TFUE, który stanowi, że tytuł V TFUE nie narusza wykonywania przez państwa członkowskie obowiązków dotyczących utrzymania porządku publicznego i ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego, nie może zaś być interpretowany w taki sposób, że przyznaje państwom członkowskim uprawnienie do odstąpienia od stosowania przepisu prawa Unii. (28-29)
• Art. 16 ust. 1 zdanie pierwsze dyrektywy 2008/115 ustanawia zasadę, zgodnie z którą przetrzymywanie w celu wydalenia obywateli państw trzecich przebywających nielegalnie odbywa się w specjalnych ośrodkach detencyjnych. Zdanie drugie tego przepisu przewiduje odstępstwo od wspomnianej zasady, które jako takie powinno być interpretowane w sposób ścisły. (31)
• W przypadku wystąpienia rozbieżności między różnymi wersjami językowymi tekstu prawa Unii dany przepis należy interpretować z uwzględnieniem ogólnej systematyki i celu uregulowania, którego stanowi on część. (33)
• Art. 16 ust. 1 zdanie drugie dyrektywy 2008/115 upoważnia państwa członkowskie w drodze wyjątku i poza sytuacjami wyraźnie określonymi w art. 18 ust. 1 dyrektywy 2008/115 do umieszczenia w celu wydalenia nielegalnie przebywających na ich terytorium obywateli państw trzecich w zakładzie karnym, jeżeli ze względu na szczególne okoliczności danej sprawy nie mogą one przestrzegać celów zamierzonych przez tę dyrektywę poprzez zapewnienie ich przetrzymywania w specjalnych ośrodkach. (39)
• Pojęcie „zagrożenia dla porządku publicznego”, o którym mowa w art. 7 ust. 4 dyrektywy 2008/115, zakłada w każdym wypadku, oprócz zakłócenia porządku społecznego, jakim jest każde naruszenie prawa, istnienie rzeczywistego, aktualnego i dostatecznie poważnego zagrożenia godzącego w jeden z podstawowych interesów społeczeństwa. (43)
• Pojęcie „bezpieczeństwa publicznego” odnosi się zarówno do wewnętrznego bezpieczeństwa państwa członkowskiego, jak i do jego bezpieczeństwa zewnętrznego, i w związku z tym zagrożenie dla funkcjonowania głównych instytucji i służb publicznych oraz życia ludności, podobnie jak ryzyko poważnego zakłócenia stosunków zagranicznych lub pokojowego współistnienia narodów bądź zagrożenie interesów wojskowych, może naruszać bezpieczeństwo publiczne. (44)

Priita Pikamäe

http://curia.europa.eu/orzg_C-18/19…

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (Dz.U. 2008, L 348, s. 98)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2008/115…

Motyw 2

Motyw 4

Art. 1

Art. 2

Art. 7 ust. 4

Art. 8

Art. 15

Art. 16

Art. 17 ust. 2

Art. 18 ust. 1

Gesetz über den Aufenthalt, die Erwerbstätigkeit und die Integration von Ausländern im Bundesgebiet (niemiecka ustawa o pobycie, pracy i integracji cudzoziemców na terytorium federalnym) z dnia 30 lipca 2004 r.

§ 58 ust. 1

Na podstawie prognozy opartej na faktach najwyższy organ kraju związkowego może wydać decyzję o wykonaniu wydalenia wobec cudzoziemca bez wcześniejszej decyzji o wydaleniu w celu zapobieżeniu konkretnemu zagrożeniu dla bezpieczeństwa Republiki Federalnej Niemiec lub zagrożenia terrorystycznego. Decyzja o wykonaniu wydalenia jest natychmiast wykonalna, a jakiekolwiek ostrzeżenie o wykonaniu wydalenia nie jest wymagane.

§ 62a ust. 1

Co do zasady środek detencyjny w celu wydalenia wykonywany jest w specjalnych ośrodkach detencyjnych. Jeżeli na terytorium Republiki Federalnej Niemiec nie ma specjalnych ośrodków detencyjnych lub cudzoziemiec stanowi poważne zagrożenie dla życia lub zdrowia osób trzecich lub istotnych interesów bezpieczeństwa wewnętrznego, środek detencyjny może zostać wykonany w innych zakładach karnych; osoby zatrzymane w oczekiwaniu na wydalenie należy w takim przypadku umieścić oddzielnie od więźniów. […]

http://curia.europa.eu/C-18/19…