Wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, dotyczy wykładni art. 9 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej „dyrektywa VAT”) oraz zasady powagi rzeczy osądzonej, złożony przez Curtea de Apel Bucureşti (sąd apelacyjny w Bukareszcie, Rumunia)

Czy art. 9 ust. 1 dyrektywy 2006/112 należy interpretować w ten sposób, że osoba wykonująca zawód adwokata powinna być uznana za „podatnika” w rozumieniu tego przepisu?

Artykuł 9 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że osoba wykonująca zawód adwokata powinna być uznana za „podatnika” w rozumieniu tego przepisu.

Czy prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że stoi ono na przeszkodzie, aby sąd krajowy w ramach sporu dotyczącego VAT stosował zasadę powagi rzeczy osądzonej, jeżeli stosowanie tej zasady uniemożliwia uwzględnienie przez ten sad uregulowań Unii w dziedzinie VAT?

Prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że stoi ono na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy w ramach sporu dotyczącego podatku od wartości dodanej (VAT) zastosował zasadę powagi rzeczy osądzonej, w sytuacji gdy spór ten nie dotyczy tego samego okresu podatkowego, co okres podatkowy rozpatrywany w sporze zakończonym orzeczeniem sądowym korzystającym z takiej powagi rzeczy osądzonej, ani gdy te dwa spory nie mają takiego samego przedmiotu, a stosowanie tej zasady uniemożliwiłoby rzeczonemu sądowi uwzględnienie uregulowań Unii w dziedzinie VAT.

UR, prowadzący kancelarię adwokacką z siedzibą w Rumunii w dniu 28 maja 2015 r. wniósł do administracji finansów publicznych, o wykreślenie go ze skutkiem od 2002 r. z rejestru podatników podatku VAT i zwrot pobranego podatku VAT przez ten organ w okresie od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. z uwagi na wpisanie go do tego rejestru wskutek błędu.

Wobec braku odpowiedzi na ten wniosek ze strony organu administracji, UR wszczął postępowanie przed Tribunalul Bucureşti (sąd okręgowy w Bukareszcie, Rumunia), wnosząc o wykreślenia go z rejestru podatników podatku VAT i zasądzenie solidarnie od pozwanych w postępowaniu głównym zwrotu na jego rzecz pobranego podatku VAT.

Wskutek oddalenia powództwa, UR wniósł środek zaskarżenia do Curtea de Apel București (sąd apelacyjny w Bukareszcie) i powołał się na powagę rzeczy osądzonej w związku z prawomocnym wyrokiem z dnia 30 kwietnia 2018 r., w którym Tribunalul Bucureşti orzekł, że podatnik taki jak UR, wykonujący wolny zawód adwokata nie prowadzi żadnej działalności gospodarczej i w związku z tym nie może być uznany za dokonującego dostawy towarów lub za świadczącego usługi, gdyż umowy zawierane z klientami są umowami o pomoc prawną a nie umowami o świadczenie usług.

W tych okolicznościach sąd apelacyjny w Bukareszcie postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z pytaniami prejudycjalnymi.

• Wszelkie osoby fizyczne i prawne, tak prawa publicznego, jak i prywatnego, a nawet jednostki pozbawione osobowości prawnej, które obiektywnie spełniają kryteria zawarte w art. 9 ust. 1 dyrektywy 2006/112, są uznawane za podatników podatku VAT. (nb. 13)
• W zakresie, w jakim zawód adwokata stanowi wolny zawód, z art. 9 ust. 1 dyrektywy 2006/112 wynika, że osoba wykonująca ten zawód prowadzi działalność gospodarczą i powinna być uznana za „podatnika” w rozumieniu tego przepisu. (nb. 17)
• Dyrektywa 2006/112 wyznacza bardzo szeroki zakres przedmiotowy podatku VAT, obejmując nim, w art. 2, dotyczącym czynności podlegających opodatkowaniu, oprócz przywozu towarów także wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, dostawy towarów i świadczenie usług dokonywane odpłatnie na terytorium kraju przez podatnika działającego w takim charakterze. (nb. 18)
• W celu zapewnienia zarówno stabilności prawa i stosunków prawnych, jak również prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości istotne jest, aby orzeczenia sądowe, które stały się prawomocne po wyczerpaniu przysługujących środków odwoławczych lub po upływie przewidzianych dla tych środków terminów, nie podlegały już zaskarżeniu. (nb. 22)
• Prawo Unii nie nakłada na sąd krajowy obowiązku odstąpienia od stosowania krajowych zasad proceduralnych nadających powagę rzeczy osądzonej orzeczeniu sądowemu, nawet jeżeli pozwoliłoby to na doprowadzenie do zgodności z prawem Unii sprzecznej z tym prawem sytuacji krajowej. (nb. 23)
• W braku uregulowań Unii w określonej dziedzinie tryb wykonywania zasady powagi rzeczy osądzonej należy do wewnętrznego porządku prawnego państw członkowskich na mocy zasady ich autonomii proceduralnej. Nie może on być jednak mniej korzystny od trybu dotyczącego podobnych sytuacji w prawie krajowym (zasada równoważności) ani praktycznie uniemożliwiać lub nadmiernie utrudniać wykonywania uprawnień przyznanych przez porządek prawny Unii (zasada skuteczności). Wobec tego, jeżeli obowiązujące krajowe zasady proceduralne obejmują możliwość, z zachowaniem pewnych warunków, dokonania przez sąd krajowy zmiany orzeczenia posiadającego moc rzeczy osądzonej w celu doprowadzenia do sytuacji zgodnej z prawem krajowym, możliwość ta zgodnie z zasadami równoważności i skuteczności powinna zostać wykorzystana w pierwszej kolejności, jeśli warunki te zostały spełnione, w celu doprowadzenia sytuacji będącej przedmiotem postępowania głównego do stanu zgodnego z prawem Unii. (nb. 25-26)
• Stosowanie zasady powagi rzeczy osądzonej nie może prowadzić, w sytuacji w której prawomocne orzeczenie sądowe jest oparte na błędnej wykładni uregulowań Unii w dziedzinie podatku VAT, do nieprawidłowego stosowania tych uregulowań ponownie w każdym nowym okresie podatkowym, bez możliwości korekty tej błędnej wykładni. Poważne przeszkody w skutecznym stosowaniu zasad prawa Unii w dziedzinie podatku VAT nie mogą zaś zostać rozsądnie uzasadnione zasadą pewności prawa i muszą wobec tego zostać uznane za sprzeczne z zasadą skuteczności. (nb. 32-33)

brak

Dyrektywa Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. 2006, L 347)

https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2006/112…

Art. 2 ust. 1

Art. 9 ust. 1

http://curia.europa.eu/C-424/19…